gur
iblfs pfqsLfhI 6 (sMKyp pVcol)
crnjIq
isMG bwl
Note:- To open and view this article please download D. R. Chatrik Fonts from www.sikhsundesh.net
ig:
sohn isMG jI sIql dI
pusqk iswK ieiqhfs dy somyN ivcoN gur iblfs pfqsLfhI 6 df sMKyp
aflocnfqmk ivsLlysLx piVHaF ieh jfnkfrI imlI ik ies aKOqI gRMQ dI ilKq ivc
gurmiq, iswK ivcfrDfrf aqy gur ieiqhfs dy Ault purOxk imiQhfsk kUV hY| iehI
sMkyq Bf: kfnH isMG jI nfBf dy gurmq mfrqMz ivcoN vI imly sn| pr sLRo: gu:
p: kmytI vloN pRkfsLq kIqy julfeI 2000 dy gurmiq pRkfsL ivc zf: amrjIq
isMG df lyK ‘iswK ieiqhfs aqy rihq mrXfdf df somf gur iblfs pfqsLhI
CyvI’ piVHaf qF swc dI Koj vjoN zf: amrjIq isMG aqy ig: joigMdr
isMG vydFqI dI sMpfdq kIqI iehI pusqk lY ky pVHI| ig: ieMdr isMG df sMpfdq
kIqf iehI guriblfs iek sjwx koloN iml igaf| ieh sfrIaF pusqkF dI pVcol qoN ieh
inscf hoieaf ik ieh aKOqI gRMQ ibpRnI imiQhfsk kUV df sMgRih hY
ijs dy hr pMny Auqy AupdrI gumnfm ilKfrI ny BMg pI pI ky iswKI ivcfrDfrf,
isDfqF aqy gurmiq df Gfx; aqy gurU sfihbfn dI socxI, kQwnI aqy krnI nUM mno-klpq
hfsohIxy purOxk imiQhfsk rUp ivc vrxn kIqf hY|
gur
iblfs, jnm sfKIaF, bMsfvlI nfmyN, sRI gurU pMQ pRkfsL, gur pRqfp sUrj, sUrj
pRkfsL, afid, ijnHF ivc imiQhfsk sfKIaF, krfmfqk GtnfvF, ibpRnI sMskfrF aqy rhu
rIqF dI Brmfr hY, nUM gRMQ kihxf gRMQ sLbd dI durvrqoN aqy gurU gRMQ sfihb df
Gor apmfn hY| iksy kiQq iswK afgU jF ivdvfn vfsqy ienHF gRQF nUM sMpfdq, pRkfsLq
krnf jF ienHF dI proVqf aqy pRsMsf krnI iswKI dy mUl isDfqF, gurmiq aqy gurbfxI
qwq igafn pRqI aigafnqf pRgt krnI hY| pr ig:joigMdr isMG vydFqI aqy zf: amrjIq
isMG, ny gur iblfs pfqsLfhI 6 nUM sMpfdq kr ky sLRomxI kmytI qoNN pRkfsLq hI
nhIN krvfieaf, sgoN z: amrjIq isMG ies gur iblfs dI proVqf coxvIaF cOpeIaF,
dohiraF afid dy hvfly nfl krdy hoey ilKdy hn,
"guriblfs
pfqsLfhI CyvIN iswK sfihq df iek pRmuK qy mhwqvpUrn gRMQ hY,
ijs aMdr gurU hir goibMd sfihb jI dy jIvn kOqkF nUM ivsQfr sihq ibafn kIqf igaf
hY| ies ivc gurU nfnk dy pihly pMj jfimaF sbMDI vI sMKyp sUcnf idwqI geI hY| ies
gRMQ df muwK Audys gur ieiqhfs nUM icqrnf hY pRMqU ies dy nfl hI sihj suBfivk
iswK rihq dy aMsL vI ies gRMQ ivc sLfiml iml jFdy hn| guriblfs ivc iswK sMs-kfrF
qy mrXfdfvF bfbq ijhVI jfxkfrI imldI hY, Aus df vyrvf ies pRkfr hY," zf:
amrjIq isMG
jnm sMskfr
"jnm
sMskfr df mUMh-muhFdrf spsLt rUp ivc gurU hirgoibMd sfihb jI dy pRkfsL nfl bwJdf
dwisaf igaf hY|" zf:
amrjIq isMG
cOpeI]
puin (Pyr) gur arjn as (eydF) min Dfrf| pRsfd lIn (lY ky) afey drbfrf]105]
aMcr (pwlf) zfir (pf ky) ardfis krfeI| hirgoibMd ko mfQ (mwQf)
itkfeI]
pirkRmf kir inj mhlI afey| BFiq BFiq ky mMgl gfey]106] aiDafie 3,
pMnf 53
itpxI:-
Auprokq cOpeI dIaF pMgqIaF jo ik gur iblfs dy krqf ny hirgoibMd jI nUM sIqlf (mfqf)
dy rog qoN afrfm afAux AuprMq gurU arjn dyv vloN pRsLfd aqy ardfs krfAux pRqI
iliKaF sn, ieh kuitl sMpfdk afpxf mnorQ isD krn leI hirgoibMd sfihb dy jnm
sMskfr nfl joVdy hn] ies cOpeI nfl sMbMDq pMnF 52 Auwqy hirgoibMd jI nUM sIqlf
dy rog kfrn sMqfp aqy afrfm bfbq ieh pMgqIaF hn,
cOpeI]
hirguivMd cVHXo qn sMqfp| dyvq BXo aiDk sMqfp (duwK)|
ikh
(iks) kfrin qn pIVf pfeI| mfnuK dyh kf svFg DrfeI]94]
hirguivMd
kf qfp AuqfrXo| gur arjn qb sbdu AucfrXo]97] aiDafie 3, pMnf 52
iswK ieiqhfs aqy rihq mrXfdf df somF jF imiQhfsk kUV?
hir
goibMd jI dy jnm sMskfr, ijs dy sMklp aqy pirBfsLf iswKI ivcfrDfrf aqy gur
ieiqhfs nfloN imiQhfsk kUV nfl ijLafdf imldy juldy hn, bfry gur iblfs df kvI ies
pRkfr vrnn krdf hY,
cOpeI] aYsI ikrpf krhu pRB, puwqR Dfm (Gr) ijh hoie|
hm anMd mn mY DrYN, hfsI kry n koie]67]
aiq ikRpfl sRI gur Bey, sRI muiK kIn pRkfsL|
sRI gur bIV su jfhu qum sfihb buwZy pfis]68] aiD: 1 pMnf 9
Bfv:-
mfqf gMgf jI ny gurU arjn dyv jI pfs bynqI kIqI ik jy sfzy Gr puqR hovy qF koeI
hsI (mKOl) nf kry| byaMq ikRpfl gurU jI ny mfqf jI nUM gurU kI bIV ivc bfbf
buwZf jI pfs jfx dI afigXf kIqI|
Dohrf] BfjV rUp bnfie kY ikAu afeI ieh TFie (QF)|
hm syvk GfhI bsoN bIV rfK icq lfie]119]
puqR pfis hmry nhI siqgur crn mJfir (ivc)|
jfh qhF pUrI krYN sRI gur iewC murfir]120] aiD: 1, pMnf 14
Bfv:- (
mfqf gMgf jI jdoN bfbf buwZf jI pfs puqr dI dfq lYx gey qF AuhnF ny mfqf gMgf jI
nUM ikhf), "BfjV rUp ivc ies QF ikAuN afey ho, asIN qF syvk GfhI hF, bIV dI
rfKI krdy hF| puqR sfzy pfs nhIN hY, siqgurU jI dy crnF ivc hY| AuQy jfAu, mur
dYNq nUM nfs krn vfly gurU jI quhfzI iewCf pUrI krngy|
COpeI] mfq gMg qb kIn pXfnf| aeI qh jh ikRpfinDfnf|
afie bMdnf gur kO krI? sRI muK soN gur arjn rrI]122]
kho bfq suq iewCf pfeI| mfq gMg qb bcn alfeI|
mhfrfj, qum pRyry gey| suq qo rhf, srfp iqn dey|123]
suq nhIN dIno BfjV deI| sRI gur khf iks ibiD geI]
mfqf, rQ, hY (GoVy) sgl bqfie| ikRpfisMDu suin bcn alfie]124] pMnf
14
Bfv:-
mfqf gMgf jI EQoN qur pey aqy AuQy afey ijwQy ikRpf dy KjLfny (gurU jI) sn[ afky
bynqI kIqI, gurU jI muKoN boly, dso, puqr dI ieCwf pUrI hoeI? mfqf gMgf jI ny
bcn kIqy, mhfrfj, quhfzy pRyry hoey gey sI, puqr nhIN sgoN AunHF ny BfjV df sRfp
dy idwqf hY| sux ky gurU jI ny ikhf, qusIN ikwdF gey sI? mfqf jI ny GoiVaF, rwQF
Auwqy sLfn nfl jfx bfry sB kuC ds idwqf, ikRpf dy sfgr gurU jI ny sux ky bcn
kIqy|
cOpeI] nFgy pfien eykl jfvo| BwqyhfrI vys bnfvo]
suq iewCf qb pUrI hoeI| Xf mY sMs nhIN ab koeI]128]
mfq gMg qYsI ibiD keI| jo iswKXf sRI siqgur deI|
nFgy pfie geI puin (iPr) qhF| sfihb buwZf iesiQq jhF]129] pMnf 14
Bfv:-
nMgy pYr iekwly jfvo, rotIaF iljfx vflI df vys bxf lvo| mfqf gMgf jI ny EdF hI
kIqf ijwdF gurU jI ny isKfieaf sI| nMgy pYrI Pyr EQy gey ijwQy buwZf jI df asQfn
sI|
Dohrf] sMmq sorh sY Bey iekvMjf AuipR jfnu| awsU idn iewkIsvIN buwZy
bcn bKfnu]
iqsI iCnk mfqf Audir kIno pAun invfs|
mfqf min hrKq BeI icq mY biZE hulfs]138] aiD: 1, pMnf 15
Bfv:-
sMmq 1651, 21 asU vfly idn bfbf buwZf jI ny bcn kIqf (vr idwqf), Ausy smyN mfqf
gMgf jI dy Audr ivc pOx dyvqy ny pRvysL kIqf aqy mfqf jI KusL ho gey, icq ivc
DIrj vD igaf|
itpxI:-
ies sfKI nUM ipRMsIpl siqbIr isMG hor vI kUVI imiQhfsk rMgq idMdy hoey
ilKdy hn, "aihmd sLfh btflvI df kihxf hY ik gurU arjn dyv jI mfqf
gMgf jI smyq iswKF nfl bIV vwl cl pey| bfbf buZf jI ny dUroN BIV afAuNdI dyK ky
inktvrqI koloN puwiCaf ik ieh kOx hn? Aus dwisaf, ‘ieh gurU hn|’ sBfvk hI
buZf jI ny ikhf, ‘gurUaF nUM kI BfjV pY geI hY ik iek QF qoN dUjI QF jf rhy hn?’
sMgqF ny ikhf, ‘bfbf jI glL hor hY| gurU jI smyq mfqf gMgf jI quhfzy drsLnF
nUM af rhy hn qy puqr df vr mMgdy hn|’ ieqnf suxnf hI sI ik bfbf jI ibrD hox
dy bfvjUd AuT Kloqy qy KusLI nfl nwcx lwg pey| hwQ Auwqy jLor df hwQ mfr ky
afiKaf, ‘iek aijhf puqwr pYdf hovygf jo bhuq sUrmf qy blvfn hovygf|’"
purfqn ieiqhfsk jIvnIaf, p: 40
dfqF dyx dI smrQf pRqI gurbxI dy pRmfx
mfrY
rfKY eyko afip| mfnuK kY ikCu nfhI hfiQ] rfgu gAuVI suKmnI m: 5, pMnf 281
mfrY
n rfKY avr n koie] srb jIaf kf rfKf soie] rfgu gAuVI suKmnI m: 5, pMnf 286
kry krfey afip pRBu, sBu ikCu iqs hI hfiQ]
mfir afpy jIvfldf, aMqir bfhir sfiQ] isrI rfgu m: 5, pMnf 48
afpy
sfjy kry afip jfeI iB rKy afip] rfgu afsf, m: 2, pMnf 475
jIAu
pfie ipMzu ijin sfijaf idqf pYnxu Kfxu] rfgu soriT, m: 5, pMnf 619-19
mfq
ipqf sMjoig Aupfey, rkqu ibMdu imil ipMzu kry] rfgu mfrU, mhlf 1, pMnf 1013
Bfv:- mF
qy ipAu dy (srIrk) sMjog dI rfhIN prmfqmf jIv pYdf krdf hY, mF df lhU qy ipAu df
vIrj imlx qy pRmfqmf (jIv df) srIr bxfdf hY|
hir goibMd jI dy srUp ivc akfl purK ny avqfr Dfiraf?
COpeI] ieh mY khoN aOr bfq quih| kfl purK avqfr DrXo ijh|
pfp skl BeI BUim ivcfrI| siB dyvn pY roeI pukfrI]162]
dyv sfiQ kmlj (bRfhmf) pih gey| inj duK sBy pukfrq Bey|
mlyC jgq bhu pfp kmfvY| Drm aMs khUM hon n pfvY]163]
kmlj kih hm qy nih sreI| kfl prK pih cil siB rreI|
duKBMjnu iqh nfmu Audfrf| so rwCf krhY krqfrf]164] pMnf 18
Bfv:- ieh
bfq qYnU mYN hor dwsF, (a)kfl purK ny avqfr ijwdF Dfiraf| pfpF nfl sfrI DrqI BrI
peI sI, DrqI ny sfry dyviqaF kol ro ky pukfr kIqI| pfpI jgq ivc bhuq pfp
kmfAuNdy hn, Drm df kMm ikqy huMdf nhIN| bRfhmf ny ikhf ieh (kMm) mYN nhIN kr
skdf, clo kfl purK kol bynqI krdy hF, ijs df nfm duuK BMjn hY, Auh krqfr rwCf
krygf|
cOpeI] bRhmf kI ibnqI suin pfeI| kfl purK boly sUKdfeI|
quih ihiq DroN jnm suK pfie| qumry swqRU (vYrI) dyAuN Kpfie]169]
mfq gMg mm jfcn kIno| hoie pRsMn buwZy bru dIno|
sMq bcn atl pCfno| cly sumyr n bcn tlfno]170]
suDf srovr inkt vzflI| DroN srUp iqh TF air tflI|
gur arjn ky DFm mJfry| DroN srUp icMq invfry]171]
as kih aMqr iDafn su Bey| siB dyvn min afnMd ley|
kmlj DrnI ko smJfeI| inj inj Dfm gey suK pfeI]172] aiD: 1, pMnf 19
Bfv:-
bRhmf dI bynqI sux ky kfl purK boly, quhfzI Kfqr mY jnm lvFgf aqy quhfzy sfry
vYrI mfr KpfvFgf| mfqf gMgf ny jfcnf kIqI hY aqy buZwf jI ny AunHF nUM vr idqwf
hY| sMq dy bcn nUM atwl jfxo, sumyr prbq BfvyN apxI QF qoN ihwl jfvy, sMq df bcn
nhIN tldf| aimRqsr nyVy vzflI hY, (hirgoibMd jI df) srUp Aus QF DfrFgf aqy
vYrIaF df nfsL krFgf| gurU arjn dy Gr avqfr Dfr ky icMqf dUr krFgf| ieh ikh ky
pRBU aMqr iDafn ho geY| sB dyvqy pRsMn ho geY| bRfhmf ny DrqI nUM vI smJfieaf|
sB dyvqy KusLI-KusLI afpo-afpxy GrF nUM cly geY|
avqfr Dfrn df purfxk sMklp
"purfxf
anusfr ieh iKafl hY ik avqfr grB ivc nhIN afAuNdf, ikMqU mfqf dy Audr ivc pOx
dyvqf pRvysL krdf hY, jo grB dy smyN qIk pyt ivc rih ky aYsI sUrq kr idMdf hY ik
ijs qoN lok jfxn ik mfqf nUM grB hY| dsvyN mhIny pvn KLfirj ho jFdI hY aOr dyvqf
bflk dI sLkl Dfr ky pRgt ho jFdf hY|" zf: amrjIq isMG, ig: joigMdr isMG
vydFqI, pMnF 15
NcOpeI]
sMmq sorh sY su bvMjf| hfV iewkI inis afDI mMJf|
puK inCqR suB gRh suKdfeI| ikRsLn pwK pRgt pRB afeI]175]
mfq Audr qy pvn inksfnI| cqur Buj (ivsLnU) rUp dyiK hrKfnI|
myry Audr jnm ien lXo| cqur Buj rUp kho ikm (ikvyN) Bxo]176]
gd gd mfqf Ausqiq kInI| hy pRBu sBu jgu qor aDInI|
bRhm irKI qv DXfn (vyK) n pfey| mory Audr kho ikm afey]178] aiDafie
1 pMnf 19
Bfv:-
sMmq 1652 hfV 21 dI aDI rfq smyN suKfvyN sLuB inCqR, aMDyry pK ivc pRBU pRgt
hoey| mfqf gMgf jI dI kuwKoN pvn inkl geI aqy cfr bfhvF vfly ivsLnU rUp (hirgobMd)
nUM vyK ky mfqf KusL hoey| mfqf jI ny ikhf myry kuKoN ienHF jnm ilaf hY pr cfr
bfhvF vfly ivsLnU df rUp ikdwF ho igaf| gd gd ho ky mfqf jI ny Ausqq kIqI,
"hy pRBU sB jg quhfzy aDIn hY, bRfhmf, irKI afid qyrf drsLn nhIN kr skdy|
myry pyt ivc qusIN ikwdF afey|
ibpRnI avqfrvfd df KMzn aqy gurbfxI df sMklp
qU pfrbRhm prmysru, join n afvhI] qU hukmI sfjih isRsit, sfij smfvhI]
qyrf rUpu n jfeI liKaf, ikAu quJih iDafvhI]
qU siB mih vrqih afip kudriq dyKfvhI] rfgu mfrU m: 5, pMnf 1095
arQ:- hy
prmysr qUM pfrbRhm hYN, jUnF ivc nhIN aAuNdf| qUM afpxy hukm nfl jgq nUM sfjdf
hYN, pYdf krky (ies ivc) ivafpk hYN, qyrf rUp ibafn nhI kIqf jf skdf, iPr jIv
qyrf iDafn ikdF Drn? hy pRBU qUM jIvF ivc afp mOjUd hYN, (sB ivc) apxI dYvI
sLkqI ivKf irhf hYN|
sglI QIiq pfis (pfsy) rfKI] astm QIiq goivMd jnmfsI]1]
Brim BUly nr krq kcrfiex] jnm mrn qy rhq nfrfiex]1] rhfAu]
kir pMjIru KvfieAu cor] Eh jnim n mrY ry sfkq Zor]2]
sgl (a)prfD, dyih loronI] so muKu jlAu ijq khih Tfkr jonI]3]
jnim n mrY n afvY n jfie] nfnk kf pRBu rihE smfie]4] rfgu BYrAu, m:
5, pMnf 1136
arQ:- (hy
mUrK qUM afKdf hYN) sfrIaF iQwqF Cwz ky goivMd ny ikRsLn dy rUp ivc BfdroN dI
aTvIN iQwq nUM jnm ilaf| BrmI mnuK qUM kcIaF glwF krdf hYN pBU jnm mrn qoN rihq
hY| pMjIr bxf ky qUM corIN ikRsLn dI mUrqI nUM pRBU jfx ky KvAuNdf hYN| pRBU qoN
bymuK mUrK ikRsLn dI mUrqI nUM pRBU jfx ky lorIaF idMdf hYN jo sfry kukrmF df
mUl hY| Auh muK jl jfvy jo khy Tfkr jUnF ivc afAuNdf hY| nfnk df pRBU nf jmdf hY
nf mrdf hY, Auh srb ivafpk hY|
hir goibMd jI avqfrF dy avqfr?
svwXf] nB mY qb dyv aey sB hI, jY jY muiK BfK su PUln zfrI|
mMgl hoih Grf Gr mY, AuqrXo avqfrn ko avqfrI]190]
bRhm munI isLv iDafn n pfvq, aOr anyk mhf qp DfrI|
bIn lIey ijh Kojq nfrd, sfrdf sMq isvI muKcfrI]191]
aiD: 1 pMnf 21
Bfv:- (hirgoibMd
jI dy avqfr Dfrn smyN akfsL qoN) sB dyvqy afey, muKoN jY-jYkfr bolidaF Puwl
suwty| Gro Gr KusLIaF ho irhIaF sn ikAuNik avqfrF dy avqfr pRgwt hoey sn ijs df
bRfhmf, munI, isLvjI aqy anyk qpI drsLn nhIN sn kr skdy, nfrd bIn lY ky, sfrdf
dyvI, isLvjI, bRfhmf afid Kojdy iPrdy sn|
hir goibMD jI ny qurkF nfl juD krn leI avqfr Dfiraf?
svXf] mfq ibrfj (sON) geI jb hI, idiK afp AuTy gur (hirgoibMd)
bfl murfrI|
plMG qry (hyTF) hoie bYT gey BUim (DrqI), afvq Bey siB dyv apfrI (byaMq)|
jfin iekMq (iekwly nUM) afie qb dyv, sdfisv (isLvjI) nfrd aO(r) kl
BfrI (mhfkflI)|
jogn cOsT, bIr bvMjn (bvMjf), afie qbY gur awgR (awgy) pukfrI]74]
aiD: 1 pMnf 30
Bfv:-
jdoN mfqf (gMgf jI) sON gey qF mur dYNq df nfs krn vfly bfl (hirgoibMd jI) dyK
ky AuT ky plMG hyT jf bYTy, byaMq dyvqy af gey| iekwilaF nUM jfx ky dyviqaF,
isLvjI, nfrd, mhfkflI, cOT jognF (zYxF) aqy bvMjf sUiraF ny gurU jI awgy pukfr
kIqI[
cOpeI] siB imil Ausqq kIn apfrf| hy pRB hro (dUr kro) Bfr mih (DrqI
df) sfrf|
bfl rUp jf ihiq (leI) qum DfriXo| kro soie duK, dyv pukfrXo]75]
nyiq nyiq quih byd bKfnY| mrm (Byd) qumrf koAU nih jfnY|
jogin khf juD pRB jyqI (jyqU)| BrYN Auydr (pyt ) hm anMd syqI]
76]
bhu icr BXo juwD nih hoXo| mrYN BUK hm siB suK KoXo|
bfl rUp pRB (hirgoibMd) qb muskfny| sRI muK sON (qoN) as bcn
bKfny]77] pMnf 30
Dro DIr qum icMq n Dfro| sny sny sBy Bfr invfroN|
hy nfrd qum ikrpf pfvo| isLv gir (gl) ruMz mfl (mflf) pihrfvo]78]
aiD: 1 pMnf 31
Bfv:-
sfiraF iml ky apfr (gurU jI) dI Ausqq kIqI, hy pRBU DrqI df sfrf Bfr dUr kro,
ijs leI bfl rUp Dfiraf hY Auh duK dor kro, dyviqaF ny pukfr kIqI| ‘vyd afKdy
hn ieh nhIN, ieh nhIN, quhfxf Byq iksy nhIN pfieaf,’ jognF (zYxF) ny ikhf
‘hy jMg ijqwwx vfly pRBU (juwD kro) asIN mjLy (lhU) nfl pyt Br leIey| bhuq icr
hoieaf juD nhIN hoieaf, asIN sfrIaF ny BuK kfrn cYn gvf ilaf hY|’ bfl (hirgoibMd)
rUp pRBU muskrfey, gurU jI ny muKoN iedF ikhf, "DIrj Dro, icMqf nf kro,
hOlI hOlI sB Bfr lfh idaFgy| nfrd qusIN ikRpf kro, isLvjI dy gl isrF dI mflf
pihnf idAu|"
dohrf] kl ko qb afgXf krI Dro jnm qum nfr| idwlI bIc qum jfiekY cMdU
igRih (Gr) avqfr]79]
bvMj bIr ko as khf Dfir qum mfnuK dyh| mm sMig huie bhu juwD kro
qurkn soN jsu lyhu]80] pMnf 31
Bfv:-
kflI mfeI nUM (hir goibMd jI ny) afigaf kIqI ky qUM jf ky idwlI ivc cMdU dy Gr
nfrI df avqfr Dfr[aqy bvMjf sUiraF nUM ikhf qusIN mnuKI dyh Dfro, myry sMg ho ky
qurkF nfl bhuq juD kr ky js lvo|
itpxI:-
BMg dy nsLy kfrn kvI, ipMz ruhyly, ijLlf gurdfs pur dy jMm-pl, lfhOr invfsI cMdU
nUM eyQy idwlI invfsI ilK igaf hY|
gurU arjn jI vloN byaMq dfn aqy bRfhmnF nUM Bojn, dCxf?
cOpeI] sRI gur arjn suinE jb hI| puqR jnm suK pfXo qb hI|
dfn dIXo vfr n pfrf| qb sumyr inj BY (apxf zr) min Dfrf]188]
mo kO bFt gurU ijin dyeI| cloN Bfj ikaf jqn kryeI|
qf sm jo nr afvq Bxo| mn bFCq gur qy Dnu lXo]189] aiD: 1,
pMnf 20
Bfv:-
jdoN gurU arjn sfihb ny spuqR (hirgoibMd jI) dy jnm bfry suixaF qF KusL hoey,
eynf byaMq dfn idwqf ik sumyr prbq nUM afpxf zr pY igaf ik gurU jI ikqy mYnUM vI
nf dfn ivc vMz dyx, mYN Bj jfx df koeI jqn krF| Aus smyN jo vI mnuK aieaf, Aus
ny gurU jI qoN mn BfAuNdf Dn ilaf|
itpxI:-
sMpfdkF, ig: joigMdr isMG jI vydFqI aqy zf: amrjIq isMG ny kuitl ilKfrI dI
imiQhfsk kUVI rcnf nUM iswKI isDFqF, gurmiq aqy gur ieiqhfs dy ankUl iswD krn dI
ivAuNq jF iksy hor guwJy pRXojn kfrn dohiraF, cOpeIaF afid dI vwZ-tuk aqy
adlf-bdlI kr idwqI hY pr ig: ieMdr isMG dy sMpfdq kIqy iesy hI gur iblfs ivc
iehI dohry, cOpeIaF afid ies pRkfr hn[
cOpeI] qIn brs kf suq jb cIno| mfq gMg as Audm kIno|
gurU arjn ko khf sunfeI| bRhm Boj krIey suK pfeI|
sRI gur khf dyr nhIN lfvo| Byj drb (DMn) bhu vsq mMgfvo|
qbY mfq sB vsq mMgfeI| dIey kVfh aink cVHfeI]87] aiD: 2 pMnf 36
sLbdfrQ:-
suq, spuqr, drb, DMn, bRhm Boj , bRfhmxF vfsqy Xwg, kVfh
, kVfhy
dohrf] BFq BFq pkvfn sB Bey qXfr jb afie|
qb invqy (swdy) bRfhmn sgl mn mYN afnMd pfie]88]
qb idj (bRfhmn) sgl bulfie kY pMgq bhuq bhfie|
mn bFCq Bojn dIAu gnnf (igxqI) gnI n jfie]89]
pMnf 36
cOpeI] huie sq iqRpq (prswn) AuTy idj rfeI (pRhq)| BFiq BFiq kI
dCnf pfeI|
muK
sO sB idj aYs Aucfrf| icr jIvY suq blI qumfrf]90] aiD: 2 pMnf 36
gurU arjn dyv jI durgf dyvI dy pUjfrI?
dohrf]
pFc brs ky jb Bey hir goibMd blvfn| TMZI qb inksq BeI aiq BfrI suK Kfn]94] pMnf
37
qb gur arjn idjn ko lIno qurq bulfie|
durgf Byt sB hI pVo kr pUjf min lfie] 95]
cOpeI] bRihmx Bytf (pfT ) durgf kI rrNy (pVHyN)| inq nvIn (nvyN )
hvn kO krYN|
kMinaf ko Bojn inq dyvYN| BUKn (gihxy) bsn (bsqr ) dyih suK lyvYN]97]
aiD: 2, pM: 37
Bfv:-
jdoN hirgoibMd jI pMj brs dy hoey AunHF nUM bhuq BfrI mfqf inklI| gurU arjn dyv
jI ny bRfhmxF nUM swd ilaf aqy ikhf ik sfry durgf dyvI df mn lf ky pfT kro aqy
pUjf kro| bRfhmx durgf df pfT krdy sn, inq nvyN hom Xg krdy sn| kMinaF nUM inq
Bojn idMdy, gihxy aqy bsqr dy ky afnMdmeI huMdy sn|
kuMzlIaf] bRfhmn ky pRsfid qY durgf BeI pRswn|
spq (swq) idvs bIqq Bey TMZI kih (ikhf) DMn DMn]
TMZI kih DMn DMn hir goibMd nYn AuGfry|
idK hrKI qb mfq aOr idK sB prvfry]98] aiD: 2 pMnf 37
Bfv:-
bRfhmxf dI ikRpf nfl durgf dyvI pRsn ho geI, swq idn bIqn qy mfqf dyvI vI DMn
DMn kr AuwTI| mfqf dyvI dy DMn DMn kihx qy hir goibMd jI ny awKF AuGyV leIaF,
mfqf gMgf jI aqy sfrf pirvfr KusL ho gey|
dohrf] ays sbd sRI gur khf mn mYN afnMd Dfr| pUjn kI iqafrI krI
sRI durgf drbfr]103]
sB prvfr ko sMg lY gMg mfq prbIn (sujfn)| krmo ko inj
sMg lY clI icqlIn]104] pMnf 38
cOpeI] gur arjn ipRQIaf sMg lInoN| afnd Dfr dfn bhu dInoN|
bfj (bfjy) bjfviq cly apfrf| durigafxy dyvI drbfrf|
duigafxy durgf kf BOn (Bvn)| durgf (dy) ibp
(pFzy) pUjfrI qOn (EQy)
bfj bjfvq gur qih gey| durgf Bvn dyK ibgsey|
Dujf (JMzf) nlyr soN drB (DMn) apfrf| Byt DrI dyiv (dyvI) drbfrf|
dyvI kI pirkRmf kInI| dyhurf (mMdr) kI aiq sY Cb cInI (dyKI)]105]
pMnf 38
pUjf pRqI gurbfxI dy sMklp aqy pRmfx
sfligrfm hmfry syvf] pUjf arcf bMdn syvf]
GMtf jf kf sunIaY chukuMt] afsun jf kf bYkuMT] rfgu afsf mhlf 5,
pMnf 393
Bfv:- (hy
pMizq Aus pRmfqmf) dI syvf BgqI hI sfzy (Gr) sfligrfm (dI pUjf) hY| (hir-nfm
ismrn hI sfzy vfsqy) pUjf, sugMDI-Byt qy afdys hY| ijs (pRmfqmf) df GMtf (mMdr
ivc hI nhIN sgoN) sfry sMsfr suixaf jFdf h| aqy ijs df invfs sfry jgq ivc hY|
gurU gRMQ sfihb drpn, poQI 3, pMnf
247
qorAu n pfqI, pUjAu n dyvf] rfm Bgiq ibn inhPl syvf]
siqguru pUjAu, sdf sdf mnfvAu] aYsI syv drgh suK pfvAu] rfgu BYrAu
kbIr jI pMnf 1158
Bfv:- mYN
PuwlF dIaF pwqIaF qoV ky dyviqaF dI pUjf nhIN krdf| pRBU dI BgqI qoN ibnf hor
iksy dI pUjf ivarQ hY| mYN siqgur nUM hI pUjdf qy sdf pRsMn krdf hF| ies pUjf
nfl pRBU dI drgfh suK pfAuNdf hF| sRI gurU gRMQ sfihb drpn, poQI 8 pnF 823/24
siqguru imlY q shsf jfeI] iksu hAu pUjAu dUjf ndir n afeI]
eykY pfQr kIjy BfAu] dUjY pfQr DrIaY pfAu] jy Eh dyAu q Eh BI dyvf]
kih nfmdyAu hm hir kI syvf] rfgu gUjrI nfmdyv jI pnF 525, (sRI grU gRMQ
sfihb drpx, poQI 4, pnF 172)
guridwqf jI sylI topI smyq gurU nfnk jI dy
ibrD srUp ivc jnmy?
svwXf] jnm BXo suq ko qb hI, gurU nfnk ky sm rUp apfrf|
sylI Dry gl, ibrD qnMu, suB topI ibrfjq sIs suDfrf]225]
aiD: 9, pMnf 329
Bfv:-
puwqR (guidwqf jI), ijs df rUp gurU nfnk jI vrgf suMdr sI, df (mfqf dmodrI jI
kuKoN) jnm hoieaf| AunHF dy gl sylI sI, qn ibrD sI, sIs Auqy topI soBdI sI|
dohrf] hy gur ikaf kOqk kIXo, idiK lwjf min pfie|
afid gurU bpu ibrD Dir, ks hON quih smuhfie]226]
Bfv:-
mfqf dmodrI jI ny puiCaf, hy gurU qsIN ieh kI kOqk kIqf? vyK ky mn ivc sMg
afAuNdI hY| qusIN pihly gurU df ibrD srUp Dfr ky jnm ilaf hY, mYN qhfzy sfhmxy
ikdF hovF?
cOpeI] mfq gMg min ibsmY pfeI| ibRD puqR Bv sunXo nf kfeI|
sBI mfq muiK aMcr pfXo| gur nfnk qb bcn alfXo]227]
suno mfq qum jfcn kInf| siqnfmu muiK cUs pRbInf|
iqh qy apnf rUp idKfXo| ab jo kho DroN, suK pfXo]228]
Bfv:-
mfqf gMgf jI nUM hYrfnI hoeI, ibRD srIr vfly puqR df jnm kdy nhIN suixaF| sB
mfqfvF ny GuMz kwZ lY, qF gurU nfnk (srUp guridwqf) jI ny bcn boly, mfqf jI suxo,
qusIN siqnfm df Auqm mMqR cUisaf sI aqy jfcnf kIqI sI, ies kr ky afpxf ieh srUp
idKfieaf hY| hux jo qusIN kho Auho ijhf hI srUp bxf lvFgy|
dohrf] mfq dmodrI as khf, kro bfl suB aMg|
bfl aMg kir gurU jI, hrK mfq idiK gMg]229] aiD: 9, pMnf 330
Bfv:-
mfqf dmodrI jI ny ikhf, bflkF vrgy suMdr aMg bxf lvo| gurU jI ny bflkF vrgy aMg
kr ley, mfqf gMgf jI vyK ky KusL hoey|
jnm pRqI gurU sfihb dy muKvfk
siqgur sfcY dIaf Byij] icru jIvn Aupijaf sMjog]
AudrY mfih kIaf invfs] mfqf kY min bhuqu ibgfsu]
jMimaf pUqu goivMd kf] pRgitaf sB mih iliKaf Dur kf] rhfAu]
dsI mfsI hukim bflk jnm lIaf] imitaf sogu mhf anMd Qiaf]
gurbfxI sKI anMdu gfvY] sfcY sihb kY mn BfvY] rfgu asf m 5 pMnF 396
siqnfm df mMqR cUsx nfl gurUikaF dIaF Cy, buwZf jI
dIaF swq pIVHIaF sMqfn?
"vfsqv
ivwc mMqR df arQ slfh krnf hY, pr qFiqRkF ny iksy Kfs sLbd jF vfk dy jfp
df nfAuN mMqR klp ilaf hY|"
BfeI kfnH isMG jI nfBf, gurmq
mfrqMz pMnf 789
dohrf] dsm rUp qk hON suno mYQun nfir iqafig|
sfihb buwZy aMs jo qjy soie vzBfg]729] aiD: 9 pMnf 378
cOpeI] spq rUp iehu Bog n krYN| siqnfm mMqR muiK DrYN|
afgy sLMkr brn AupfvY| kil ky jIv sfiQ imil jfvYN]737]
puin dsm rUp jo hmrI hoeI| kry n Bog agr imil soeI]738] aiD 9, pMnf
379
Bfv:- (gurU
hirgoibMd jI ny kOlF jI nUM ikhf) "asIN dsvyN srUp qk iesqRI nfl Bog
iqafgdy hF| buwZf jI dI aMsL ivcoN vI jo ies df iqafg krngy Auh vzBfgI hoxgy|
swq pIVHaF ieh iesqRI nfl Bog nhIN krngy[ siqnfm mMqR mUMh ivc rKky cUsx duafrf
sMqfn pYdf hovygI| swqF pIVHaF qoN mgroN ienHF dI sMqfn doglI pYdf hovyygI, ieh
klXugI mnuKF nfl iml jfxgy| iPr dsvyN jfmyN qk jo srUp sfzy hoxgy iesqRI nfl iml
ky Bog nhIN krngy|
itpxI:- ies ihMdU imiQhfsk qMqR, mMqR, Bfv siqnfm mMqR sUcx duafrf iesqRI df grbvqI hox dy sMklp nUM koeI sUJvfn iswK aqy qrksLIl ivdvfn kqeI nhIN mn skdf|
grB aqy mMqR pRqI gurbfxI dy sMklp,
pfnI mYlf (ipqf df vIrj), mftI gorI (mF dI rkq)]
iesu mftI kI puqrI (kFXF) jorI (joVI)] rfgu gAuVI pMnf 336
ey srIrf myiraf hir qum mih joiq rKI qf qU jg mih afieaf]
rfmklI m:3 anMdu pM: 921
qMqu mMqu pfKMzu n jfxf, rfmu irdY mnu mfinaf]
sUhI,pM:766 (gu:gRM:sf: drpn, poQI 4, pM: 584)
ivwidaf sMskfr
"gurU
hirgoibMd jI nUM ivwidaf df igafn idvfAux ihwq gurU arjn sfihb jI bfbf buwZf jI
nUM ijLmyvfrI sONpdy hn| ieh kfrj afrMB krn qoN pihlF pMj mohrF df pRsLfd mMgvf
ky vMizaf jFdf hY|" zf: amrjIq isMG
cOpeI] puin (Pyr) sRI gur mn aYsy BfXo| muhr pFc pRsfdu mMgfXo|
sfihb buwZy agRwj rfKXo| sRI muK soN gur as (aYsy) bc(n) BfKXo]115]
pRsfdu vrqfie abY pRB lIjY| hirgoibMd ko ibwdXf dIjY|
ptI pir pYNqI ilK dXY| abY kfj ieh pUrn kXY]116] pMnf 54
sfihb buwZy bcn Aucfrf| mY hON jft Gfs rKvfrf|
mY ikaf jfno kYs pVHfvy| hm ko pVnf kCU n afvY]117]
aiDafie 3, pMnf 54
Bfv:-
gurU arjn sfihb ny pMjF mohrF df pRsLfd mMgvf ky bfbf buZf jI awgy riKaf aqy bcn
kIqy ik pRsLfd vrqfAu aqy hirgobMd jI nMU ividaf pVHfAuxI arMB kro| PwtI Auqy
pYNqI ilK idAu qy ieh kfj huxy kro| buZf jI ny bcn Aucry, "mYN iek jt GfeI
hF| mYN kI jfxf ikdF pVHfeIdf hY| mYnUM qy afp nUM pVHnF nhIN afAuNdf|"
dohrf] aYs bcn suin sRI gurU boly dInf nfiQ| srb klf smrQ qum,
sBu ikCu qumrY hfiQ]118]
Xf mY sMs n kCu kro qum jfno sB sfr| sLuB idn afj ibqfq hY Blo mhUrq
Dfir]119] aiD: 3, pM: 54
Bfv:- ieh
sux ky gurU jI boly, "qusIN srb klf smrQ ho, sB kuC quhfzy hQ vs hY| ies
bfry koeI icMqf nf kro, qhfnU sB pqf hY| awj idn sLuB bIiqaf hY, BlI mhUrq kr
idAu|
itpxI:-
bflk hirgoibMd jI dI ividaf sbMDI Auprokq pMgqIaF nUM ibnf socy smJy mMn ilaf
jfvy qF spsLt hY ik, bfbf buZwf jI pVHnf nf jFxdy hoey vI pVHfAux dy smrQ sn|
socx vflI gl hY ik gurU arjn dyv jI ny hir goibMd jI dI ividaf dI jLumyvfrI
pRisD ivdvfn BfeI gurdfs jI nUM ikAuN nf sONpI? lgdf hY guriblfs dy lyKk, sMpfkd
aqy pRsMsk afid ibpRnI imiQhfsk rucIaF qoN pRBfvq hn jF iPr ienHF ny afp vI
anpVH pr srb-klf smrQ aiDafpkF koloN ividaf pRfpq kIqI hY|
anMd sMskfr
"guriblfs
iswK sfihq ivcoN pihlf gRMQ hY ijs aMdr ieqny spsLt ZMg nfl anMd ivafh dI rsm
bfbq ivsQfr sihq crcf hoeI imldI hY| BfvyN dUjy gRMQF aMdr vI gurU sfihbfn
sMbMDI jfxkfrI imldI hY, pRMqU anMd kfrj dI mrXfdf bfbq sUcnf dyx vflf ieh
muZwlf pRmuwK somf hY| anMd kfrj dI rsm qoN pihlF kuVmfeI dI rsm bfbq vI ijLkr
imldf hY| gurU hirgoibMd sfihb jI df ivafh anMd mrXfdf anusfr hoieaf qy gurU
hirgoibMd sfihb jI vloN afpxy spuqRF dy anMd kfrj smyN lfvF df pfT pVHn dy hvfly
vI gRMQ aMdr pRpq hn| anMd sMskfr bfbq hyT ilKy anusfr jfxkfrI imldI hY|" zf:
amrjIq isMG
cOpeI] gur arjn min hrK (KusLI) DrfeI (DfrI)| sfihb buwZf lIXo
bulfeI|
gurU rIiq pUCI iqh vfrf| qb buwZy jI bcn Aucfrf]145]
jgq rIq krnI qum nfhI| inrflI cfl gurUan kI afhI|
rfmdfs gur sbd ju khXo| iqn ko piV kir iqlk so dXo]146]
aiDafie 5 pMnf 132
itpxI:-
kI gurU jI gurU Gr dI mrXfdf dy qoN axjfx sn? kI iqlk lfAuxf gurU Gr dI mrXfdf
sI?
hir goibMd jI dIaF do sgfeIaF, jMÖU aqy iqlk dIaF
rsmF
cOpeI] zwly (ipMz dy) vfsI aiq aiBrfimu (suMdr)| nrfiex dfs
KwqRI iqh nfimu]
gir (gl) aMcr (pwlf) muiK bfq alfeI (khI)| hAuN anfQ pRB qum
sLrnfeI]174] pMnf 135
spq (swq) brs mm (myrI) kMnXf hoeI| pRBU drb (DMn) igRih moih n koeI|
sgfeI mm kMnXf kI lIjY| dfsI hirgoivMd kI kIjY]175] aiDafie 5 pMnf
135
dohrf] gur indys suin qb ibpR suB jMÖU kr Dfir|
kir pUjf gur puqR gir lfgo pRohq zfir]177]
hirgoivMd kih nih zfr, hm jMÖU ais hoie| gurU rIiq hY abY kro qum
soie]178] pMnf 135
Bfv:-
gurU arjn sfihb dI afigaf sux ky pMzq jMÖU hQ ivc lY, pUjf kr ky hir goibMd jI
dy gl pfAux lwgf| hir goibMd jI ny ikhf jMÖU nf pf myrf jMjU qlvfr hovygI| jo
gurU sfihbfn dI rIq hY kr|
itpxI:-
zf: isMG aqy ig: vydFqI ny ies dohry dI sLbdfvlI bdl ky anrQ krn df Xqn kIqf hY,
pr ieho dohrf ig: ieMdr isMG igl dy sMpfdq kIqy iesy gur iblfs pfqsLfhI 6, ivc
ies pRkfr hY|
dohrf] gur ndys sun ibpR qb suB jMÖU kr Dfr|
kr pUjf guru puqR gr lfgo pRohq zfr]90]
pMnf 101
hir goibMd khXo hm grY jMÖU hir ais pfie|
kul pRohq kul rIq kih pfXo gr hrKfie]91]
Bfv:-
gurU dI afgXf sux ky bRfhmx ny jMJU hwHQ ivc PV, pUjf kr ky gurU dy pUq dy glL
pfAux lwgf| hir goibMd jI
ny ikhf asIN jJU iedF pfAuxf hY| pRohq ny kulL dI rIq anusfr KusLI nfl jMJU gl
pf idwqf|
itpxI:-
pRisD ZfzI ig: sohn isMG jI sIql, iswK ieiqhfs dy somy ivc pnF 61 Auwqy ies
dohry bfry ilKdy hn, "gurU nfnk dyv jI qF jMÖU pfAux qoN ienkfr krdy hn,
pr eyQy gurU arjn dyv jI dy sfmHxy hI hir goibMd jI nUM pMzq jMÖU pf idMdf hY|
ieh kvI dI klpnf hI jfpdI hY, scfeI nhIN|"
cOpeI] gur arjn qb aYs alfXo (boly)| eyku isK ko inkt bulfXo|
kir ardfis dyir nhI Dfro| hirgoivMd ko iqlku svfro]179] pMnf 135
dohrf] aOr AuTXo afnMd vis hrIcMd iqh nfmu|
jfiq lMb KwqRI suKd pur rmdfs ju Dfm]183] pMnf 135
cOpeI] doie brs mm puqRI BeI| hirgoivMd dI dfsI keI|
aMgIkfr sgfeI kIjY| iehI dfnu mo pRB dIjY]185] pMnf 135
Bfv:-
rfmdfspur ipMz dy lMb-KqwrI jfqI hrI cMd ny AuT ky gurU arjn sfihb nUM bynqI
kIqI, "do brs dI myrI puqRI ho geI hY| Aus nUM hir goibMd jI dI dfsI bxf
idwqf hY| ies dI sgfeI (hir goibMd jI) nfl kr idAu| ieh imhr df dfn myry qy kro|"
cOpeI:- gur arjn iqh DIr DrfXo| hrIcMd mn mih suK pfXo|
hrIcMD iqlku pRB kInf| aiq anMd inj mn mY lInf]186]
eyk Coiz BeI duie sgfeI| (cMdU dy) nfeI, ibpRih aiq duKu pfeI]187]
pMnf 136
Bfv:-
gurU jI ny DIrj Drfieaf qy hrIcMd df mn suKI ho igaf[ hrIcMd ny pRBU nUM iqlk
kIqf qy mn ivc afnMd pfieaf| iek Cwz ky do sgfeIaF ho geIaF| (cMdU dy) nfeI qy
bRfhmx duKI ho gey|
hirgoibMd jI df sfhf bRfhmx ny soiDaf?
cOpeI] dfs nrfiex ibniq AucfrI| hy pRB ikRpfisMDu (ikRpf dy sfgr)
avqfrI]193]
sfhf abY sLqfbI (CyqI) lIjY| kCU kfj mY iblm (dyr) n kIjY]
sRI gur qf ko khf sunfey| ivafhu mfs mfG gRh pfie]194] pMnf 136
itpxI:-
iesy cOpeI dIaF hyTF iliKaF pMgqIaF aqy dohrf, jo ik zf: isMG aqy vydFqI jI dy
sMpfdq kIqy gur iblfs ivcoN gum hn, ig: ieMdr isMG jI igwl dy sMpfdq kIqy gur
iblfs ivcoN hn| Bfv ienHF sMpdkF ny sMpfdnf dy nXm BMg kridaF gur iblfs dI ilKq
Ault pult krky arQ dy anrQ kr idwqy hn|
cOpeI] sRI gur idj (bRfhmn) ko khf sunfey| soDhu sfhf abY bnfe|
gnk nKXqR (nCwqr) gRhy sB joeI (vyKy)| idXfisMD ko aYsy goeI (ikhf)]101]
pMnf 102
dohrf] sfhf sLuB pRB jI suno mfG idvs gRih pfie|
doie mfs ab bIc hY suniq sBY hrKfie (KusL hoey)]102] pMnf 102
"gurU
jI vI pMzqF qoN sfhf sDfAuNdy sn, kvI dI pMzq pUjf ivc sLrDf hY|" ig: sohn
isMG jI sIql
dohrf] kpt nfr kf vys kir dyvFgn sB afie| gMg mfqf afdir krY anMd
vis aiDkfie]242]
sB nfrI sur nfr Xuq (nfl) gfvq mMgl bYn|
anMd vis kCu sXfn nih, imRgsfvk ijh nYn]243] pMnf 140
Bfv:- (hirgoibMd
jI dy ivafh dy mylL ivc) kptI nfrF df vys Dfr ky dyvqy afey| mfqf gMgf jI ny
KusL ho ky AunHF df afdr kIqf| sfry dyviqaF ny nfrIaF nfl anMdmeI gIq gfey|
afnMd dy rON ivc imrg nYxF vflIaF (nfrIaF) nUM koeI suD-buD nhIN sI
hir goibMd jI df ivafh (dmodrI srUpI) mhf lCmI nfl?
cOpeI] nrfiex dfs rMk (grIb) duK DrY| mhf lwC(mI) kI pUjf
krY|
ikqk (keI) kfl jb pUj krfeI| BeI pRqwC (pRqwK) lwC mfeI]
296]
Bfv:- nrfiex
dfs grIb (hox krky) duKI sI, mhf lCmI dI pUjf krdf sI| kuC smf pUjf kIqI qF lCmI
pRgt hoeI|
dohrf] mFghu vru puqR ruic aYsy kIn Aucfr|
nrfiex dfs kr joir kY kInI pRQm juhfr]297]
pMnf 144
cOpeI] bhuro mn kI khI sunfie| igRih mory qum suhfie|
qQf squ bcn mhf lwC khy| qum ieCf pUrk suK lhy]298]
mory pRBU sRI BgvMqf| lIn avqfr mhI suK sMqf|
moih indys aYs pRB dIny| iqRDf rUp qum Dro nvIny]299]
pMnf 144
Bfv:- (lCmI
ny nrfiex dfs nUM ikhf) puqR afpxI rucI anusfr vr mMg| nrfiex dfs ny hQw joV ky
nmskfr kIqI| (nrfiex dfs ny) mn dI kih suxfeI, qUM myry Gr nUM (jnm lY ky) Bfg
lf| qF mhf lCmI ny squ bcn kIqy, qYnUM suwK pRfpq hoxgy| myry pRBU (hir goibMd
rUpI) Bgvfn ny sMqF dy suK vfsqy DrqI Auwqy avqfr Dfriaf hY, mYnUM pRBU ny Audys
ieh idwqf hY ik qUM iqn nvyN rUp Dfr|
dohrf] suafmI kf bc(n) mfnXo, qum igRih jnmo afie|
doie rUp aOry Dry suMdr suK uApjfie]300]
pMnf 145
Bfv:-
suafmI df bcn mn ky qyry Gr af ky jnm lvFgI| suwK nfl do suMdr rUp hor Dfrny hn|
cOpeI] XON kih (a)lop mhf lwC(mI) BeI| dfs nrfiex icMqf geI|
iqh igRih jnm mhf lwC pfXo| mfXf zfir su qfih BulfXo]301]
lCmI kir qf ko nih jfnY| inj puqrI kir qf ko mfnY|
zwly shr (sLihr) lwC Bv (jnm) pfeI| aOr TOr (QF) do sLkiq rhfeI]302]
pMnF 145
Bfv:-
iedF ikh ky mhf lCmI alop ho geI, nrfiex dfs dI icMqf muk geI| Aus dy Gr lCmI ny
jnm ilaf aqy mfXf df jfdU pf ky (nrfiex dfs) nUM Bul igaf ik (dmodrI jI rUpI)
lCmI ny jnm ilaf hY| Auh Aus nUM lCmI krky nhIN jfxdf sI, afpxI puqrI krky mMdf
sI| iek jnm lCmI ny zwly sLihr ivc ilaf| do QF hor sLkqI (lCmI jnm lY ky) rhI|
dohrf] suDf srovr eyk Dr duqI mzflI Dfr|
pFc qIn pfCy brK lIno jig avqfr]303] pMnf 145
Bfv:- sRI
aiMmRqsr dy iek pfsy (bfby bkfly) ivc hrI cMd dy Gr nfnkI dy rUp ivc iek jnm,
aqy dUjI vfr mMizaflI ivc dXf rfm dy Gr mrvfhI dy rUp ivc pMj aqy iqwn brs dy
Prk nfl lCmI pRgt hoeI |
mhflCmI (dmodrI jI) ny ivafh aqy dfj df Krc irDIaF
isDIaF nfl pYdf kIqf
cOpeI] mhf lwC(mI) sq brs kI BeI| nrfiex dfs sgfeI keI|
jfin ivvfh smf suKdfeI| lwC pih iriD isiD afeI]304]
aink indys rcy suK sfry| lCmI kI dfsI suK Dfry]305]
Bfv:-
dmodrI jI srUpI mhf lCmI jdoN sq brs dI ho geI, nrfiex dfs ny sgfeI kr idwqI|
ivafh df suKfvF smf jfx ky, mhf lCmI kol irDIaF isDIaF af geIaF| Aus dI afigaf
anusfr anyk pRkfr dy suK rc ley| lCmIN dIaF dfsIaF ny sfry suK bxf idwqy|
cOpeI] kopr (kuMzldfr Qfl) kink kls (sony dy GVy) bhu Dfrf|
BFjn (BFzy) lilq (suMdr) anyk pRkfrf|
BFiq BFiq qf mih pkvfnf| Pl anyk nih jfih bKfnf]308]
BUKn (gihxy) bsn (bsqR) ju rUp suhfey| hrK sihq so Byt pTfey|
diD icrvf Auphfr suDfrf| kfvr Bir Bir clY khfrf]309]
pMnf 145
Bfv:-
kuMzldfr Qfl, sony dy GVy aqy anykF pRkfr dy suMdr BFzy iqafr kr kyy, ivc BFq
BFq dy pkvfn, anykF Pl, jo dwsy nhIN jf sn skdy, pf ky Byjy| dhIN, PyhyN hoey
cOlF qoN bxy suafdI Bojn dIaF vihMgIaF Br Br ky kuhfr lY ky cwl pey|
cOpeI] eyq(nf) Dnu sRI gurU (arjn jI) brKfXo (brsfXf)|
mfnhu myG sfvn ko afXo] 314] pMnf 146
itpxI:-
pVHdy suxdy afey hF ik isK sMgqF dy cVHfvy afid ipRQI cMd sFB lYNdf sI| gurU jI
kol hir goibMd jI dy jnm sMskfr aqy ivafh smyN Xwg, dfn-dCxf dyx aqy mINh vFg
vrHfAux nUM Dn ikQoN afieaf? kI siqgurU arjn dyv jI hoCy sn jo sMgqF df Dn injI
kfrF ivhfrF Aupr mfXfDrIaF vFgUM vHrfAuNdy?
cOpeI] pur (ngr) brfq lwC(mI) suin afeI|
inj (apnI) mihmf kCu pRgt jnfeI (dKfeI)]315]
dohrf] iriD isiD sBy bulfie kY aYsy khf suDfir|
jf phunfeI qum kro mm suafmI krqfr]
316]
Bfv:- ngr
brfq afeI, sux ky lCmIN (dmodrI jI) ny apxI sLkqI ivKfeI| mhf lCmI ny sfrIaF
irDIaF isDIaF nUM bulf ky ikhf, myry suafmI krqfr (hirgoibMd jI) dI cMgI qrHF
pRfhuxfcfrI kro|
cOpeI] mfno pTI (ByjI) dyvn ko pfqI (icTI)| sRI gur ky huie afvo
brfqI|
qb hI dyv (dyvqy) sBI cil afey| sRI gur afgy sbd AuTfey (gfey)]326]
pMnf 147
itpxI:- ies afnMd bfry hyTlf dohrf ig: ieMdr isMG jI dy sMpfdq
kIqy gur iblfs pfqsLfI 6 ivcoN hY|
dohrf] jg imRjfd (mrXfdf) krkY qby bydI DrI bnfie|
ibwp (bRfhmx) bMd (bMdnf) bYTq Bey sRI gur mn suK pfie]179]
pMnf 109
Bfv:-
ihMdU mrXfdf anusfr bydI bxf ky rwKI aqy bRfhmx bMdnf krky bYT gey| gurU jI mn
aMdr afnMd meI ho gey|
cOpeI] sRI gur rIiq aYs qb kInI| gur rfmdfs ju afigXf dInI]92]
lfvF lIn qby mnu lfeI| gurU igRMQ cOPyr suhfeI|
gfvq juvqI (iesqrIaF) lfv (lfvF) apfrf| mfno vihq ivrfgY Dfrf] 93]
jMÖ mFÖI (ivc) imil (ky) sbd AuTfvY| sRI gurU AUpr bil bil jfvY|
sMgiq sB inj bYT suhfXo| anMd piVH pRsfd bMtfXo]94] aiDafie 11 pMnf
451
itpxI:-
hyT ilwKI imiQhfsk pMgqI jo eysy cOpeI dI pMgqI 92 df pihlf ihwsf hY zf: amrjIq
isMG ny sLfied pfj gupq rKx krky afpxy lyK ivc nhIN ilKI|
dyvn (dyviqaF) dyiK PUl brKfXo (brsfey)| nr nfrI min afnd pfXo]92]
pMnf 451
bIbI vIro jI dy afnMd kfrj df imiQhfsk pRsMg
ig:
ieMdr isMG dy sMpfdq kIqy iesy gur iblfs pfqsLfhI 6 ivcoN,
svYXf] irD isD bulfie kY syv krY mn aYs ivcfr iehY smJfeI|
afeI hY jMÖ apfr suno qum dyhu idKfie sBY suKpfeI|
afies pfie qlI qb Dfie mhF suKpfie krI as jfeI|
dyvn mMdr bfg bgIcn suMdr syj rcI suKdfeI]71]
pMnf 284
Bfv:-
(gurU hir goibMd jI ny) irDIaF isDIaF nUM bulf ky mn df ivcfr smJfieaf ik afeI
jMÖ dI syvf kro| afigaf pf ky AunHF ny KusLI KusLI ieho Audm kIqf| dyviqaF ny
jMÖ dy afrfm vfsqy suMdr pMzfl, bfg, bgIcy aqy syj sjf idwqy|
cOpeI] qb lO GrI pFc ins geI| kul prohq qb afigaf deI]73]
mhfrfj ab dyr nf kro| sBY smgRI iekTI Dro]74]
cOpeI] ikRpfisMD kI afigaf pfeI| mx dIpk bhu BFq jgfeI|
bydI suMdr qhF bnfeI| ivc ivc mukqf dfm suhfeI]77]
Bfv:-
AudoN qk pMj GVIaF rfq clI geI, gurU jI dI kul dy prohq ny afigaf kIqI, mhfrfj
hux dyr nf kro, sfrI smgRI iekTI Dro| ikRpf dy sfgr dI afigaf pf ky bhuq BFq dy
iek mx dIvy jgfey, suMdr bydI bxfeI ijs ivc moqI aqy dmVy sohxy lgdy sn|
gurU hir rfie jI dI sgfeI aqy anMd kfrj swqF BYxf nfl?
cOpeI] dXfrfm mm (myrf) nfm anfQ qum jgnfXk dInfnfQ]365] aiD:
21, pMnf 771
skl (sgl) suqf muiK aYs alfvq broN rfiehir aOr n BfvY]367]
pMnf 771
hrIrfie kI dfsI kIjY| morI suqf sfq pRB lIjY]369]
pMnf 772
Bfv:-
dXfrfm ny gurU jI nUM bynqI kIqI myrIaF swqy puqRaF afKdIaF hn asIN sfrIaF sRI
gurU hirrfie jI nfl hI ivafh krfvFgIaF, sfnUM hor koeI vr cMgf nhIN lgdf|
hirrfie jI dIaF dfsIaF bxf lvo| myrIaF swqF puqRIaF df irsLqf lY lvo|
cOpeI] hrIrfie ko kro sgfeI| Auqm smf bhuqu suKdfeI]385] pMnf
773
dXfrfm min
anMd pfXo| Bfil ( mwQy) rfiehir iqlku krfXo]386]
Bfv:-
gurU jI ny ikhf hir rfie jI nfl sgfeI kr idAu, smF Auqm aqy sLuB hY| dXfrfm df
mn afnMdmeI ho igaf, Aus ny hir rfie jI dy mwQy Auqy iqlk lf idwqf|
pMj surgvfs gurU sfihb inrMkfr nUM lY ky afey?
copeI] pFc gurU qb hI cil afie| inrMkfru inj sfiQ lvfie]444]
pMnf 777
cOpeI] sfqo zoly bz Cib pfvYN| dfsI ciZ rQ sMig DfvYN]462]
aiD: 21, pnF 779
Bfv:-
anMd kfrj smyN pMj gurU (nfnk dyv jI qoN arjn dyv jI qk) inrMkfr smyq AupsiQq
hoey| swqy zoly bhuq soBdy sn| dfsIaF vI rwDF Auqy cVH ky zoilaF nfl cwl peIaF|
itpxI:-
pRo: krqfr isMG jI dy iswK ieiqhfs, Bfg pihlf, pnF 269 anusfr gurU hirrfie sfihb
df ivafh anUp sLihr (Auqr pRdysL) invfsI sRI dieaf rfm jI dI spuqrI, iksLn kOr
(sulKwxI) jI nfl hfV sudI 3, sMmq 1697 nUM hoieaf|
imRqk sMskfr
"iswKF
aMdr imRqk pRfxI nimq pRclq ho cukI rsm dI sUcnf vI ies gRMQ ivcoN pRfpq huMdI
hY| imRqk pRfxI df sMskfr krn, soihlf pVHn, kIrqn krn, gurR gRMQ sfihb jI df pfT
krfAux afid rIqF df ijLkr gRMQ aMdr kIqf igaf hY| ies qoN ielfvf iksy pRfxI dy
mrn Auqy pRBU df Bfxf mnMx qy sqnfm df jfp krn df AupdysL kIqf hY| rox-iptx qoN
roikaf igaf hY|" zf: amrjIq isMG
cOpeI| aOr isK hmrI sun lIjy| hoie imRqu kuil rudn (roxf) n kIjY|
siqgur Bfxy anuMd Dfro| swiqnfmu muiK mMqR Aucfro]364] aiD: 19, pMnf
664
cOpeI] cMdn kI gur icKf bnfeI| mhfdyv qnu dIXo DrfeI|
lFbU inj kr sRI gur lfXo| siqnfmu piVH mMqR suhfXo]44]
mohrI dfqU lfie dIvfn| kIrqnu sunq aKMz mhfn|
kir sskfr gurU jI nHfey| dIvfn miD qb siqgur afie]45] aiD: 6, pMnf
180
itpxI:-
Auprokq coxvIaF cOpeIaF jo prmfx vjoN ilKIaF hn ienHF dI sLbdfvlI sMpfdkF ny bdl
idwqI hY, iehI cOpeI ig: ieMdr isMG igl dy sMpfdq kIqy iesy gur iblfs pfqsLfhI 6
ivc ies pRkfr hY|
cOpeI] cMdn kI gUru icqf bnfeI| AUpr mhFdyv dih pfeI|
lFbU sRI guru inj kr (afpxy hwQIN) lfXo| sgl rIq guru afp krfXo]43]
mohrI dfqU lfie dIvfn| kIrqn sunq pRIq mn mfn|
kpfl ikRaf kr gurU nhfey| dY iqlFjl dIvfn mYN afey]44]
aiD: 7, pMnf 131
kpfl ikRaf
:- ihMdU mq anusfr dfh (sskfr) smyN murdy dy isr nUM lkVI nfl BMnx dI ikRaf|
gruV purfx ivc iliKaf hY ik igRhsQI df kpfl (isr) soty nfl aqy sfDU df isr ibl
df Pl mfrky BMnxf cfhIey, aYsf krn qoN pRfxI nUM ipqr lok pRfpq huMdf hY| mhfn
kosL, pMnf 295
iqlFjl :-
iqlFjlI, pfxI ivc iql imlfky idwqI hoeI culI| ihMdUaF dI iek rIiq jo Kfs krky
murdf jlfAux ipCoN kIqI jFdI hY| insLcf hY ik moey hoey jIv nUM ieh pfxI pfRpq
huMdf hY| mhfn
kosL pMnf 592
itpxI:-
imRqk sMskfrF sMbMDI hyT ilKy dohry, cOpeIaF afid qoN spsLt hy ik ieh gur iblfs
pfqsLfhI 6 imiQhfsk kUV, ibpRnI sMskfrF, ruh-rIqF, rsmF afid df pulMdf hY|
cOpeI] gur arjn kf Dir irid DXfnf| mhfdyv qb qXfgy pRfnf|
aMq smy gur cfroN afey| gur nfnk qy afid suhfey]32]
aiD: 6, pMnf 179
dohrf] mhfdyv ko sMig lY gur nfnk krqfr|
apn Dfm jfvq Bey jpu jI Plu inrDfr
(insLcy nfl)]33] pMnf 179
"ieh
gl gurU isDFq dy Ault hY| iesdf arQ hY ik pihly gurU ajy joiq ivc joiq nhIN sn
imly|" ig: sohn isMG sIql
gurU pirvfrk imRqkF dIaF asQIaF gMgf nUM?
cOpeI] bhuir krfXo dyh iesLnfnf| nr anuhr gur bYrfg Drfnf|
mohn ko gur aYs alfey (ikhf)| mohn qum sB DIr Drfey]38] pMnf 179
ig: ieMdr isMG dy sMpfdq kIqy gur iblfs ivc iehI cOpeI, aglIaF cOpeIaF aqy
dohry jo zf: isMG aqy ivdFqI jI dy pfj KolHdy hn, ies pRkfr hn|
cOpeI] bhur (Pyr) krfXo dyih iesLnfnf| nr anuhr guru rodn (roxf)
TfnF|
guru ko idK (vyK ky) sB hI rudnfey (roey)|
ipK mohn sB DIr Drfey]37] pMnf 131
cOpeI] duqIa idvs guru pusLp cuxfey| gMgf ko iswK pfs pTfey
(Byjy)]47] aiD: 7, pMnf 131
Bfv:- iPr
imRqk dyh nUM iesLnfn krfieaf| gurU arjn dyv jI afm mnuKF vFg rox lg pey| gur jI
nUM roNidaF vyKky sfry rox lg peY mohn jI ny vyK ky sB nUM cup krfieaf| dUjy idn
gurU jI ny asq cugvf ky iswKF kol gMgf Byj idwqy|
cOpeI] qbhI mfqf gMgf afeI| sunq bfq qb bhu rudnfeI (roeI)|
suDf srovr pun sB afey| kr iesLnfn iqlFjlI dey]341]
hir guibMd pun (Pyr) roie sunfXo | hy ipqf hmko iqafg isDfXo|
gurU gRMQ kI koTI afey| aiq hI rudn (roxf) BXo iqh Tfey
(QF) ]342] pMnf 147
cOpeI] kOlF pRfn aMq jb hoeI| gur pRqfp sMkt sB KoeI|
qFih pRym gur (hir goibMd jI) irdY icqfrI| nIr clXo nYnn qy BfrI]6]
pYNdy KF qb roie pukfrI| hfie mfqf qum khF suDfrI]7]
aiD: 13 pMnf 305
gurU jI ny dmodrI, rfmo, sFeINdfs, nrfien dfs, dXf kOr dy asQ gMgf Byjy?
cOpeI] (dmodrI jI) kIXo sYn (ibrfjy) pRfn iblfey (iqafgy)| pFc mfq
sMig pXfn krfXo (qur peY)|
prm lwC(mhf lCmI) kf rUp DfrXo| arD (awDf) Bfg inj Dfm isDfXo]158]
pMnf 648
cOpeI] ivrh (ibrh) bhn (BYx rfmo) kf shXo n jfie]173]
pRym mgn rfmo qnu iqafgf]174]
pXfrI ivrh pRfn sm jogI| qq iCn qjY kMj ijm BogI]174]
Bfv:-
dmodrI jI pRfx iqafg ky pMj mfqfvF nfl svrg nUM qur peY| mhf lCmI df rUp Dfr ky
awDf Bfg afpxy (sdIvI) Gr nUM clf igaf| AunHF dI BYx rfmo afpxI BYx dy ibrhf
kfrn aqy rfmo dy pqI sFeIdfs ny ipafrI pqnI dy ibrhf kfrn jogI vFg pRfx dsm dvfr
cVHf ky swp dI kMj vFg srIr iqafg idwqf|
cOpeI] dfsnrfien bYn (bcn) alfie (boly)| pXfrI hm qy rhXo n jfie|
as kih qq iCn qjY prfnf| dXf kOr piq (pqI) cirq idKfnf]180] aiD: 19,
pMnf 649
dohrf] piq kI pRIiq ivcfir kY qqiCn qjy prfn] 181]
Bfv:- do
spuqRIaF (dmodrI jI aqy rfmo jI) aqy jvfeI (sFeIdfs) dy ibrhf kfrn nrfien dfs ny apxI pqnI dXf kOr nUM
ikhf, hux mYN jINdf nhIN rih skdf, aqy pRfx iqafg idwqy| pqI (nrfien dfs) dI
pRIq ivcfr ky dXf kOr ny vI pRfx iqafg idwqy|
dohrf] pFcoN ky sRI guru qby dIny pusLp (asQ) pTfey (Byjy)|
gMgf ko sMg iswK dY pfsy mwD Drfie]184]
pMnF 406 (ig: ieMdr isMG vflf gur iblfs)
Bfv:-
dmodrI jI, AunHF dy BYx rfmo jI, jIjf sFeIdfs jI, ipqf nrfien dfs jI aqy mfqf
dXf kOr jI dyIaF asQIaF gurUjI ny isKF kol gMgf Byj idwqy|
gurU arjn dyv jI ivc imRqk nUM sjIv krn dI smrQf?
dohrf] lyp lfg sfko nhI suq ko iql Br afie|
dust ibpR mfrXo pRBu iqh qin sUl AuTfie] 171] pMnf 39
Bfv:-
(iKzfvy bRfhmn ny hirgoibMd jI nUM dhIN ivc jLihr imlf ky dyx dI koisLsL kIqI
pRMqU gurU arjn dyv jI dy) spuqr nUM iql Br vI rog nf lwgf pr dusLt bRhmn nUM
pRBU ny sUl df rog lfky mfr idwqf|
svXf] gMg krI ibnqI bhu bfr, su mfn leI sRI gur duKBMjn|
siqnfm kf mMqR piVHE mD afb, su zfr dIXo iqn ky muiK rMjn|
pfn suDfkr jIv AuTXo idj, rfm Aucfrq sov AuTjn|
aYs kukrm ikAu kIn idjfDm, pUCq By gur air gMjn] 180]
aiD: 2, pMnf 40
Bfv:-
mfqf gMgf jI dI bfr bfr kIqI bynqI duKBMjn gurU arjn dyv jI ny mn leI qy pfxI
ivc siqnfm df mMqR piVHaf aqy QoVf ijhf pfxI imRqk dy mUMh ivc pf idwqf| aMimRq
jl pI ky bRfmn jINdf ho igaf qy rfm-rfm krdf AuiTaf ijwdF koeI mnuK suwqf AuiTaf
hovy| "iedF df kukrm qUM bRfhmn ho ky ikAuN kIqf?" dusLt ivnfsLI gurU
jI ny puiCaf|
ies kUVy pRsMg dy tfkry gurU sfihb dy muKvfk
afpy krqf scf soeI| afpy mfir jIvfly avr n koeI] mfrU shly, m:3 pMnf
1068-9
arQ:- Auh
krqfr afp hI sdf kfiem rihx vflf hY, Auh afp hI mfr ky jIvfldf hY| Aus qoN ibnf
hor koeI ies smrQ nhIN hY| sRI gurU gRMQ sfihb drpn, poQI 7,
pMnf 789/790
afpy kry krfey afpy] afpy Qfip AuQfpy afpy]
quJ qy bfihr kCU n hovY qUM afpy kfrY lfvixaf]
afpy mfry afip jIvfey] rfgu mfJ, m: 3, pMnf 125
arQ:-
pRBU afp hI krdf krAuNdf hY| afp hI pYdf aqy nfs krdf hY| hy pRBU qYQoN bfhrf
kuC nhIN huMdf, qUM afpy jIvF nUM DMdy lfAuNdf hYN| pRBU afpy hI (afqmk qy
sRIrk) mOq mfrdf qy jIvn idMdf hY| gu: gRM: drpn poQI 1, pMnF 751-2
hir afpy mfrY afpy CozY mn hir srxI piV rhIaY]
hir ibnu koeI mfir jIvfil n skY mn hoie inicMd insl hoie rhIaY]
vzhMs, m: 4 pM: 594
hukmnfmf lYx dI mrXfdf df imiQhfsk prsMg
"gurU
arjn sfihb jI vloN gurU gRMQ sfihb jI dI bIV sMpfdnf krn qoN bfad jdoN Aus df
pRkfsL hirmMdr sfihb ivKy kIqf igaf qF buwZf jI ny gur-sLbd sfrI sMgq nUM AucI
afvfjL ivc pVH ky suxfieaf[" zf:
amrjIq isMG
dohrf] afip cOr sRI gur krq buwZy leI avfjL| eyk icq sMgq sunYy siB
min sLFiq ibrfj]26]
cOpeI] aYs avfj igRMQ gur (ivcoN) afeI| suin gurisK min anMd pfeI|
sMq ky kfrj afip KlXof| kfr (syvf) kZn ihiq (kfrn) kfmf hoaf]27]
pMnf 122
itpxI:-
ies dohry qoN aglLIaF cOpeIaF aqy dohiraF qoN ilKfrI dI imiQhfsk rucI, sMpfdkF
qy pRsMskF dI imiQhfs qoN gur ieiqhfs nUM inKyVn dI aXogqf df pqf lgdf hY| ienHF
aKOqI gRMQF dIaF ilKqF nUM gurmiq jF gur ieiqhfs vjoN pRcfrn vfilaF dI aigafnqf
jF kuitlqf dy vI sMkyq imldy hn|
mhf ibsn BgvMq ny sRI hirmMdr dI kfrsyvf kIqI?
dohrf] kfr kZfvq Bey Qy kCuk idvs iqh vfr|
mhf ibsn BgvMq jo mn mY kIn ivcfr]31]
mhf mfey jo lCmI, qf soN khf sunfie|
rfm dfs gur rUp mm (myrf), Xf mY Byd n pfie]32]
cOpeI] iqh suq (puq) gur arjn suKkfrI| mm srUp so pRgt inhfrI
(vyK)|
bnfvq mm mMdru hY lfgf| suDf srovr ric vzBfgf]33]
clo qhf hm jfie inhfrY (vyKIey)| kYsy kir hYN prAupkfry|
lCmI Xuq (sfQ) afey BgvMqf| gfvq jsu ijh byd anMqf|34] pMnf 122
pRBU khf lCmI suin bYnf| ieh srUp drsnu nih lYnf|
BgvMq mjUr (mjLdUr) vys kir lXo| lCmI aOr rUp qb kXo]35]
pMnf 123
eyk TOr (QF) lCmI bYTfeI| kOqk kInu afip jg sFeIN|
khI kMD (kMDy) tokrI isir Dfry| mjUr bnXo ieh BFiq murfry]36]
Bfv:- kfr
syvf krfAuNidaF kuC idn hoey sn, Bgvfn mhf ivsLnU ny mn ivc ivcfira qy mhf lCmI
nUM suxf ky ikhf, gurU rfmdfs myrf rUp hY, ies ivc aMqr nhIN hY| AunHF df spuqr
gurU arjn AupkfrI myrf hI rUp pRgt kryky jfxI| Auh vzBfgI aimRq srovr rc ky myrf
mMdr bxf rhy hn| clo afpF jf ky vyKIey ikdF prAupfr kr rhy hn| lCmI nUM nfl lY
ky Bgvfn afey, ijsdf anMq js vyd gfAuNdy hn| pRBU n ikhf lCmI bcn suxo, ies srUp
ivc ikqy drsLn nf kr lYx| Bgvfn ny mjLdUr df Bys kr ilaf, lCmI ny hor rUp kr
ilaf| iek QF lCmI bTf idwqI, afp jg dy sfeIN ny kOqk kIqy| moZy khI aqy isr
tokrI rK leI, ies qrFH mjLdUr bx gey|
dohrf] mjUrn qy qb sO gunI kZq kfr BgvMq| iCnk eyk tokrI BrY kYsy
CupY anMq] 37]
cOpeI] gur arjn idiK ibsmy (hYrfn) pfXo| ieh mjUr hY nOqn
(nvF) afXo|
Xf ky qn CfXf (prCfvF) nih prY| ieh BgvMq hY aOr n nrY]40]
Bfv:-
Bgvfn mjLdUrF nfloN sO guxf kfr syvf df km krdy sn, iCn ivc tokrI Brdy anMq pRBU
ikdF Cup skdy sn? gurU arjn jI vyKky hYrfn hoey, ieh mjLdUr nvF afieaf hY| ies
dy qn df prCfvF nhIN pYNdf, ieh Bgfv hI hY, hor iensfn nhIN|
itpxI:- pl ivc isRsLtI nUM Qfp, AuQfpx vfly pRBU nUM moZy Auwqy khI aqy isr Auqy tokrI cuwkx df prpMc rcn dI kI loV sI? kptI ilKfrIaF ny DUqy (lfeI lwg) pfTkF nUM BrmAux vfsqy ibpRnI purfxf dI nkly iedF dy imiQhfsk prpMc aKOqI isK gRMQF ivc Br idwqy hn|
gurU sfihb dy afpxy sLbd
iKn mih Qfip AuQfpnhfrf] afip iekMqI (iekwly) afip psfrf] mfJ, m: 5,
pMnf 108
iKn mih Qfip AuQfpnhfrf] aMqu nhI ikCu pfrfvfrf]
rfgu gAuVI suKmnI pMnf
276
itpxI:-
kvI ny ijs pfvn sLbd nUM ivgfV ky Aukq miQhfsk pRsMg dy rUp iliKaf hY aqy
sMpfdkF qy pRsMskF ny ibnf socy smJy pRvfn kIqf, siqgur jI df Auh sLbd zf: sfihb
isMG jI dy tIky smyq ies pRkfr hY|
sMqf ky kfrij afip Kloieaf, hir kMmu krfvix afieaf rfm]
Driq suhfvI, qfl suhfvf, ivc aMimRq jlu Cfieaf rfm]
aMimRq jlu Cfieaf, sfju krfiaf, sgl mnorQ pUry]
jY jY kfru Bieaf jg aMqir lfQy sgl ivsUry]
pUrn purK. acuq, aibnfsI, jsu vyd purfxI gfieaf]
apnf ibrdu riKaf prmysr, nfnk nfmu iDafieaf] rfgu sUhI, m: 5, pMnf
783
pd arQ:-
Driq,DrqI (sMq jnF df srIr)| suhfvI, sohxI| qflu, qflfb (sMq jnF df ihrdf)|
aMimRq
jlu , afqmk jIvn dyx vflf nfm jl| Cfieaf , pRBfv pf ilaf| sfju krfiaf , Audwm
sPl kr idwqf| mnorQ , murfdF| jY-jY kfr, soBf| jg aMqir, jg aMdr| ivsUry, icMqf,
Jory| acuq , kdy nfs nfh hox vflf|
arQ:-
pRmfqmf sMqF dy kMm ivc afp shfeI huMdf irhf hY, afpxy sMqF df kMm isry cfVn leI
Auh afp afAuNdf irhf hY|
(ijs
mnuK dy aMdr pRmfqmf df) afqmk jIvn dyx vflf nfm jl pUrf pRBfv pf lYNdf hY Aus
mnuK dI DrqI (kFieaF) sohxI bx jFdI hY, Aus mnuK df (ihrdf) qfl sohxf ho jFdf
hY|
afqmk
jIvn dyx vfly jlu dy pRBfv nfl Aus df sfrf Audm pRmfqmf isry cfV dyNdf hY, (Aus
dI afqmk avsQf AucI ho jFdI hY), Aus dIaf sfrIaf murfdF pUrIaF ho jFdIaF hn|
(Aus
dI) soBf sfry jg ivc hox lwg pYNdI hY (Aus) dy sfry icMqf Jory muk jFdy hn|
hy
nfnk, Aus srb-ivafpk aqy kdy nfs nf hox vfly prmfqmf df (iehI) js vydF, purfxF
ny (vI) gfieaf hY| prmysr ny afpxf muwZ kdImF df suBfAu kfiem rKidaF (ijs mnuK
Auqy imhr kIqI Aus ny Aus df) nfm ismrnf sLurU kr idwqf| sRI gurU gRMQ sfihb
drpx, poQI 5, pMnf 729-30
BgvMq ny gurU arjn dyv jI nUM hirmMdr, akfl qKq dI
ivEuNq qy nF dwsy?
cOpeI] sRI Xuq cqur Bujf (cfr bfhvF) bup (dyh) pfXo| gur
arjn ko gr (gl) mY lfXo|
jugq sBI BgvMq isKfeI| hirmMdru ieh BFiq bnfeI
]43] pMnf 123
dohrf] hirmMdr ko cfir dr suMdr rco apfr|
qlfv miD mMdr rco, kirho pul suKu Dfir]44]
ieh mMdr mm rUpu hY, hirmMdru iehu nfmu|
iriD isiD ieh TF rhY inis idnu afTo jfm
]45]
Bfv:- cfr
bfhvF vly (ivsLnU), ijs dy nfl lCmIN sI, ny dyh Dfr ky gurU arjn jI nUM gl nfl
lf ilaf aqy sfrI jugq smJfeI ik hirmMdr iedF bxfE| hirmMdr dy cfr suMdr drvfjLy
rwKo| srovr dy ivckfrH mMdr rco, lMGx leI pul bxf idAu| ieh mMdr myrf rUp hY,
ies df nF hirmMdr hY| eyQy rfq, idn, aTy pihr irDIaF isDIaF huMdIaF rihx gIaF[
cOpeI] vfie kon (Kwby kony) iriD isiD bsfvY| inis idnu
aMqir kbI n pfvY|
lCmI ko qb khf sunfey| iehF (eyQy) invfs kro hrKfey
(KusLI nfl)]46]
qb BgvMq gur kr (hwQ), kr Dfry| jugiq bqfviq iPry apfry|
hirmMdr myro asQfn| qor invfs iehF prvfn]49]
dohrf] inis idnu qum ieh TF (QF) snmuK mor suhfie|
qumro suq (puwqR) qum inkt hI myro qKLq bnfie]50]
inis idnu hON (mYN) ieh TF rhON hirmMdr suK Dfir|
kil kIrqn aDfr hY, hoie hY apr apfr]51] pMnf 124
Bfv:-
swjy kony irDIaF isDIaF df vfsf hovygf, (ijs ivc) rfq, idn, tot nhIN pvygI| Pyr
apfr BgvMq ny gurU jI df hQ afpxy hQ ivc PV ky iPridaF jugq dwsI aqy ikhf
hirmMdr myrf asQfn hY, quhfzf invfs vI eyQy hI prvfn hY| rfq idn qusIN myry
snmuK rho, quhfzf spuqr ies dy kol myrf qKq bxfeygf| rfq idn mYN ies QF mOj nfl
rhFgf| klXug ivc shfeI byaMq kIrqn huMdf rhygf|
itpxI:-
Aukq cOpeIaF aqy dohiraF df incOV ieh hY ik hirmMdr sfihb dy smUh ivc pRBU ny
iek QF mhflCmI bTfeI hoeI hY, awTy pihr iriDIaF isiDaF huMdIaF rihMdIaF hn, pRBU
afp vI hirmMdr sfihb ivc mOj nfl rih rhy hn| vwzy BfgF nUM ieh jfnkfrI gur iblfs
pfqsLfhI 6 dy gumnfm ilKfrI, sMpfdkF (zf: isMG aqy vydFqI jI) aqy pRsMskF (pMQ
dy bfrF rqnF) qk hI sImq hY| gurU gRrMQ sfihb dI gubfxI anusfr pRmfqmf
srb-ivafpk hY|
alhu eyk msIiq bsq hY, avr mulKu iksu kyrf]
ihMdU mUriq nfm invfsI, duh mih qqu n hyrf] pBfqI, kbIr jI, pM: 1349
(poQI 9, pM: 650)
arQ:- jy
muslmfnF dy alhu df msIq (kfhby) ivc vsdf hY, ihMdUaF dy Bgvfn df invfs mUrqI
ivc hY qF bfkI jgq iks df hY? dovF ny ieh Byq nhIN pfieaf ik pRmfqmf srb ivaipk
hY|
cOkI dI mrXfdf
"hirmMdr
sfihb ‘drbfr sfihb ivKy bfbf buZwf jI vwloN cOkI kZwx dI arMB kIqI mrXfdf bfry
vI kvI ny sUcnf idwqI hY|" zf: amrjIq isMG
dohrf]
buwZy qb gurdfs kO aYsy kIn Aucfr| suDf srovr (aimRqsr) igrd huie cOkI kro
suDfr]261]
cOpeI] ardfis smY dyvn suK pfeI| BlI rIiq buwZy ThrfeI|
rhY acl (atwl) rIiq ieh BfrI| ieh drsLn aG (pfp) sMkt tfrI] 265]
aiD: 9, pMnf 333
Bfv:-
bfbf buwZf jI ny BfeI gudfs nUM ikhf ik aiMmRq srovr dy igrd cOkI dI rIq sLurU
kIqI jfvy| cOkI qoN mgroN ardfs smyN dyviqaF ny anMd mfixaF| bfby buwZy ny ieh
cMgI rIq sLurU kIqI| ieh BfrI rIq sdf kfiem rhygI| ies rIq dI rsm df drsLn krky
pfpF qy musIbqF df nfsL ho jfvygf|
itpxI:-
ijs cOkI dI BfrI rIq df vrnn kvI krdf hY aqy ijs dI proVqf zf: amrjIq isMG krdy
hn, Aus dy ibpRnI sMklp aqy sMskfrF dy sMkyq hyT ilKIaF cOpeIaF smyq dohiraF qoN
imldy hn[
cOpeI] BlI bfq BfeI (gurdfs) min mfnI| qf idn iQiq iekfds jfnI|
inmfxI agRj (muhry) buwZf hoXo| bMdn kr gurU, mnu poXo (proieaf)]
262]
dohrf] rhrfis Bog pfCy cVHy arD (awDf) jfm (pihr) inis (rfq) jfie|
pirkRmf kir dIrG lGU (vzI CotI) drbfr Bog puin (mgroN) pfie] 264]
cOpeI] aYsy BfK PUl brKfey| suin buwZf BfeI hrKfey|
so inis sfrI jfgf kIno| bz anMd apn min lIno]266] aiD: 9, pMnf 333
itpxI:-
Auprokq dohiraF aqy cOpeIaF dI sLbdfvlI qoN spsLt hY ik cOkI dI ieh rhu-rIq
gurmiq, gurmrXfdf aqy gurbfxI AupdysL dy pRiqkUl hY| gurU gRMQ sfihb dI gurbfxI
ivc pirkRmf, iQqF,jfgy, PuwlF dI brKf afid dy afdysL nhIN imldy| ieh mrXfdf
kuitl ilKfrI dI imiQhfsk klpnf hI hY aqy iesdI proVqf krnf gurmiq aqy gur mrXfdf
pRqI aigafnqf df pRgtfvf hY| gurmrXfdf dy anukUl cfr cOkIaF dI rIq bfry shI
jfnkfrI pRisD iswK ivdvfn Bf: kfnH isMG jI nfBf dy mhfn kosL dy pnF 463
qoN imldI hY|
cfr
cOkIaF, kIrqn dIaF cfr smyN Bjn-mMzlIaF, gurU arjn dyv jI dI QfpI hoeI cfr smyN
kIrqn dI rIqI,
(1)
aimRq vyly afsf dI vfr dI cOkI|
(2)
svf pihr idn cVHy crnkvl (sLbd kIqn) dI cOkI|
(3)
sMÖ vyly rihrfs qoN pihlF sodr (sLbd gEx) dI cOkI|
(4)
cfr GVI rfq vIqx pur klXfn dI cOkI ijs ivc klXfn rfg dy sLbd gfey jFdy hn|
drbfr sfihb dy kIrqn dI mrXfdf
"sRI
drbfr sfihb ivKy ajy vI kIrqn dIaF cOkIaF pRclq hn AunHF bfry vI kvI ny ijLkr
kIqf hY| drbfr sfihb dI aimRq vyly qoN lY ky soihly dy smyN qk dI inq ikiraf
bfry spsLt rUp ivc iliKaf hY|" zf: amrjIq isMG
dohrf] gur arjn sRI muK khf sno rIiq inrDfr|
acuwq (atl) gur drbfr iehu igRMQ srUp murfir]64] pMnf 125
zyZ jfm inis jfie jb, soihlf piVH icqu lfie|
igRMQ vfs ijh TF kro soeI suno suKdfie]65] pMnf 126
itpxI:-
‘ieh gRMQ srUp murfir (mur dYNq df vYrI)’ vrgI sLbdfvlIN aMnHI sLrDf pYdf
krdI hY| pRpq jfnkfrI anusfr gurU arjn sfihb ny mnuKqf dy afqmk klXfn leI gurU
gRMQ sfihb dI rcnf krky ies df nFm poQI sfihb riKaf sI| ies poQI sfihb bfry gurU
sfihb dy muK vfk zf: sfihb isMG jI dy tIky smyq ies prkfr hn,
poQI prmysr kf Qfnu| sfD sMig gfvih gux goibMd, pUrn bRhm igafn]
sfrg, m: 5, pM: 1226
arQ:- hy
BfeI pRmfqmf dI isPLq sflfh vflI gurbfxI dI poQI pRmfqmf dy imlfp dI QF hY ijhVy
mnuK gurU dI sMgiq ivc rih ky pRmfqmf dy gux gFdy rihNdy hn, Auh srb-ivafpk
pRmfqmf nfl zUMGI sFJ pf lYNdy hn| sRI gurU gRMQ sfihb drpx, poQI 8, pnF
801-2
itpxI:- sMpfdkF
ny drbfr sfihb ivKy kIrqn dI mrXfdf sMbMDI vI BfvyN dohry aqy cOpeIaF dI kt vwZ
kIqI hY, pr ibpRnI sMskfrF dIaF JlkF spwsLt idKfeI idMdIaF hn| Boly iswKF nUM
BrmfAux leI kuitl kvI ny imiQhfsk kfiv klpnf dI koJI vrqoN duafrf pfT smyN iGE
dI joiq, DUp dI vrqoN aqy sMK vjfAuxy afid ibpRnI sMskfrF nUM gurmiq aqy gur
mrXfdf aqy gurU gRMQ sfihb nUM BgvMq df srUp drsfAuNdf hY| gur iblfs dIaF
hyTlIaF cOpeIaF aqy dohiraF qoN spsLt hY ik iswK jgq nUM pfT smyN iGE dI joiq,
DUp, kuMB, sMK vjfAux vrgy aMD-ivsLvfsLI krmkFzF dI dyx iedF dy aKOqI gRMQF dI
hI hY|
cOpeI] sRI BgvMq kI aigaf pfey| rcI koTVI hm apnfie|
qh invfs gur igRMQh kro| pfCY rIiq aYs iciq Dro] 66]
sRI drbfr kf kir iesnfnf nvIn pusLfk isMGfsn Qfnf|
sdf iGRq (iGE) kI joiq jgfvo| ieh ibiD kir syvf Plu pfvo]67]
eyku jfm (pihr) inis (rfq) jbY rhfie| rfgI afie (afsf dI) vfr eIhF
lfey|
jugl (do) GVI jbY rhfvY| gurU igRMQ jI puin (Pyr) iehF afvY]68]
cOpeI] kir ardfis buwZy suKu pfXo| gurU igRMQ inj sIs DrfXo]72]
sRI gur kr (hwQ) mY cOr suhfvY| sMKn kI Dun aiq Cib (sLoBf) pfvY]73]
aiD: 5, pMnf 126
gurU hir goibMd sfihb dy mn ivc bdly dI Bfvnf prbl?
itpxI:-
hyT ilKy dohry aqy cOpeI qoN spsLt hY ik kptI ilKfrI ny gurU sfihbfn dy adrsLF
df KMzn aqy isKI isDFqF dI Gor AulMGxf kIqI hY| iswK gurU sfihbfn dI socxI, kQnI
aqy krnI df Gor apmfn vI hY|
cOpeI] jO bdlf ipq sylI pXY| qO hm sylI sIs DrXY|
sLsqR Dfir jy bdlf pfvYN| sLsqR DrY hm ko bin afvYN]20]
pMnf 208
riv bMsI hm CqrI jfiq| hm ko sd hI juD suhfq
akfl purK bc aYsy khy| afgy jo qum iewCf ahy]21] pMnf 209
dohrf:-sLsqR asqR ab Dfir hON ipq (ipqf) bdly ky hyiq|
BUim Bfru sBu dUir kir kih bc pRB jskyqu]25]
pMnf 209
Bfv:-
hirgoibMd sfihb ny ikhf, "jy ipqf dI sLhIdI df bdlf sylI pf ky lY skdY hF
qF asIN sylI sIs qy pf lYNdy hF| sLsqrF nUM Dfr ky jy bdlf lY skdy hF qF sLsqR
Dfrn krny hI sfzy leI Xog hY| asIN sUrj bMsI hF KqrI sfzI jfq hY, sfnU juD krnf
sdf hI cMgf lgdf hY| akfl purK ny iedF bcn khy hn, awgy jo quhfzI ieCf hY| mYN
ipqf df bdlf lYx leI sLsqR (hwQ ivc PVn vfly) aqy asqR (vgfh ky mfrn vfly) Dfr
lYxy hn, DrqI df sfrf Bfr dUr krn vfsqy pRBU ny bcn khy hn|"
itpxI:- kI srbq df Blf mMgx vfly iswK Drm dy gurU sfihbfn dI mUl ivcfrDfrf jF socxI, kQxI aqy krnI Aukq GtIaf ivcfrF jF dlIlF dy anukUl ho skdI hY?
pfvn gurbfxI dy AupdysL
ibsr geI sB qfiq (eIrKf) prfeI| jb qy sfD (gurU dI) sMgiq moih pfeI]
nf ko bYrI nhI ibgfnf sgl sMig hm kAu bin afeI] rfgu kfnVf, m: 5,
pMnf 1299
hrKu sog jf kY nhI bYrI mIq smfin]
khu nfnk suin ry mnf mukiq qfih qY jfin] slok 15, m: 9 pMnf 1427
PrIdf jo qY mfrn mukIaF, iqnHf nf mfry GuMim]
afpnVY Gir jfiIaY, pYr iqnHf dy cuMim] slok 7 PrId jI pMnf 1378
PrIdf bury df Blf kir gusf min n hZfie]
dyhI rogu n lgeI, plY sB ikCu pfie] slok 78 PrId jI pMnf 1381
gurU nfnk dyv jI BMg pIx dy afdI?
kptI
kvI dy ilKy gur iblfs pfqsLfhI 6, ijs dI proVqf aqy pRsMsf iswKI dIaF isrmOr
pdvIaF Auqy Drnf mfrI bYTy do sMpfdk aqy bfrF pRsMsk krdy hn, anusfr gurU
sfihbfn BMg pIx dy afdI sn|
dohrf] aYsy qfrq jgq kO, ivcrq dIp mJfir|
kfbl kI DrqI afey gur nfnk krqfr]160] pMnf 189
dohrf] ajflI (afjVI) qb cfrq iPrY gfzr (ByzF) agn apfr (krVI qpsL)|
qf soN gur pUCq Bey lIno inkt (kol) hkfr (swd ky)]162]
cOpeI] hy nr apnf nfmu sunfvo| ikh TF (QF) rho kYs krfvo]163]
Bfv:-
(gurU nfnk sfihb bgdfd qoN muVdy hoey) kfbl dI DrqI qy afey qF iek afjVI awq dI
grmI ivc ByzF cfr irh sI| gurU jI ny Aus nUM kol sd ky Aus df nfm, itkfxf aqy
ikwqf puwiCaf|
dohrf] iqmr nfmu myro pRBU, kfbl mfih bsfAuN|
gfzr cfroN ngr kI, suK isAuN kfl ibqfAuN]166] pMnf 190
cOpeI] suin gur nfnk Bey ikRpfl| aYsy BfKy bcn dXfl|
kCU BFg hm ko ab dyvo| pfCy jo mFgo so lyvo]167]
iqmr vfc] dyvoN BFg moih ikaf dIjY | BfKo pRB nih iblm (dyr)
krIjY|
sRI muK khf ieC jo qyrI| dyvoN soie n sMsf hyrI]168]
aiD: 7, pMnf 190
Bfv:-
gurU sihb iqmur df juvfb sux ky ikRpfl ho gey aqy idafl (gurU) ny bcn boly,
"sfnUM hux kuC BMg ilaf ky dy, Pyr jo mMgyNgy lY ileIN| iqmr ny ikhf jy mYN
quhfnU BMg idaFgf qF qusIN mYnUM kI idAuNgy, dwso pRBU dyr nf kro| gurU jI muKoN
ikhf jo qyrI ieCf hovy dyvFgy qUM icMqf nf kr|
dohrf]
qbY iqmr aYsy khf, ieh TF afp ibTfie| ngr jfie mY ilXie hON suMdr BFg bnfie]169]
cOpeI] aYsy kih iqmr isDfXo (igaf)| ngr jfie kY BFg ilafXo|
dyiK BFg gur anMd Tfnf| inj (apnf) pwlf iqh awgR (awgy) Drfnf]170]
musLt (muwT) BFg iek jb iqn zfrI (pfeI)[ gur nfnk ieh bcn AucfrI|
iek pfiqsLfhI qo kO deI | iqmr sunq mn mY suKu peI]171]
Bfv:-
iqmur ny ikhf afp ies QF bYTo, mYN ngr jf ky vDIaf BMg bxf ky ilAuNdf hF| iedF
kih ky iqmur jf ky BMg lY afieaf| BMg nUM vyK ky gurU sfihb KusL ho gey aqy
afpxF pwlf iqmr awgy kr idqwf| jdoN Aus ny iek muT BMg dI pfeI qF gurU nfnk jI
ny ieh bcn Aucfry, "qYnUM iek pfqsLfhI bKsL idwqI hY|" iqmr sux ky mn
ivc KusL ho igaf|
swq muTF BMg bdly swq pIVHaF bfdsLfhI?
dohrf] aYsI musLtF BFg kI iqmr sfq jb pfie|
siq pfiqsLfhI sfQ hI sRI gur muKoN alfie]172]
pMnf 190
Bfv:-
iedF swq muTF BMg dIaF iqmr ny pf idwqIaF qF gurU jI ny Aus nUM swq pfqsLfhIaF
df vr dy idwqf|
swq sLhIdIaF (swq muTF) BMg dy BfVy?
dohrf] kb kb sRI muK soN khY Drny ds avqfr| pRgt pMQ pfCY krON dyvoN
rfj apfr]174] pMnf 191
Bfv:- kdI
kdI (gurU nfnk) muKoN afKdy sn ik ds avqfr DfrFgy, ipCoN pMQ sfj ky ivsLfl rfj
idaFgy|
cOpeI] pMQ pRgt pRB kYsy kirho| qfih rfj dY ks hrKrho|
qum pfiqsLfhI ies ko dInI| sRI muiK sq hrK iqh kInI]185]
suin gur nfnk aYs alfeI| BlI bfq qum Xfd krfeI|
ieh qo ab nih kYs muVfie| khoN Xqn aOr pRgtfeI|186]
sfq musLit BFg ien dY kY| sq pfiqsLfhI lY sUK pY kY|
qYsy sfq sIs inj dyvoN| qO pfiqsLfhI ien qy lyvoN]187]
dsm rUp DfroN bilkfrI| pRgt pMQ ien kroN sMGfrI|
mrdfny puin ibniq alfeI| hy pRB koo ko sIs idvfeI]188] pMnf 191
Bfv:- (bfly
ny gurU jI nUM puiCaf) pRBU pMQ ikdF sfjogy qy Aus nUM rfj ikdF dy ky pRswn
hovogy? qusIN qF KusL ho ky swq pIhVIaF pfqsLfhI ies (iqmr) nUM dy idwqI hY|
gurU jI ny ikhf qUM cMgI bfq Xfd krfeI hY, ieh bcn muV nhIN skdf hor Xqn dsdy
hF| ijwdF iehny sq muTF BMg dIaF dy ky sq pfqsLfhIaF df vr sOKf hI lY ilaf hY,
AudF hI afpxy swq sIs dy ky ienHF qoN pfqsLfhI lY lvFgy| dsvyN jfmyN ivc mhfblI
df rUp Dfr ky, pMQ sfj ky ienHF df nfs krFgy| mrdfny bynqI kIqI, "hy pRBU
iks iks dy sIs dyvoNgy?”
cOpeI] sRI gur khf pMcm bpu (5vF jnm) lyvoN| ipRQm sIs ies ky
ihiq dyvoN]189] pMnf 192
dohrf] KsLtm igRih qb Dfir bpu dyvoN sIs Auqfr|
dsm rUp ky cfir suq ies ky hyiq sMGfr]190]
aiD: 7, pMnf 192
Bfv:-
gurU jI ny ikhf pMjvyN jfmy ivc jnm lY ky ies kfrj leI pihlf sIs idaFgy| CyvyN
gurU dy Gr (gurU qyg bhfdur jI dy jfmy ivc) jnm Dfr ky sIs Auqrvf idaFgy aqy
dsmysL jI dy cfr sfihbjLfdy ies kfrj vfsqy vfr idaFgy|
itpxI:-
Aukq kul sLhIdIaF dI igxqI Cy bxdI hY| ilKfrI qoN BMg dy nsLy jF tot dy kfrn
gurU nfnk dyv sfihb nUM BMg dI iek muT vfDU dvf ho geI, ijs df sMpfdkF aqy
pRsMskF nUM pqf nhIN lwgf|
pIvq BFg sdf suK sfgr| duie idn pfeI nfhIN Aujfgr|
inj iewCf ibcrq mn mfhIN| mrdfnf bflf sMg surfhIN]107] iswK
ieiqhfs dy somy, pMnf 67
Bfv:-
suwKF dy sfgr (gurU nfnk sfihb) sdf BMg pINx dy afdI sn| do idn soJI nhIN kIqI[
AunHF dy mn ivc BMg dI iewCf afeI, mrdfnf aqy bflf nfl sMgI sn|
"gurU
nfnk dyv jI nUM (kvI ny) BMg pIx dy afdI dwisaf hY kvI afp BMg pIx df afdI hoxf
hY|" g: sohn isMG jI sIql, ‘iswK ieiqhfs dy somy’ pMnf 67
gurU arjn dyv jI dI sLhIdI df kfrn BMg dI muT jF cMdU
df vYr?
cOpeI] sRI gur khf aYs (iedF) suin lIjY| dyh aMq hmro idRsLtIjY|
lhOr sIs dynf hm jfhI| bhur hmrf afvn nfhI]155]
gurdfs khf isru kf ihiq (iks kfrn) dIjY|
hy pRB moih Aucfrn kIjY]156] aiD: 7, pMnf 189
dohrf] sRI gurU arjn qb khf sIs hyqu ieh dfie (idwqf)|
gur nfnk muK kml qy eyk smy pRgtfie]157]
Bfv:-
gurU arjn sfihb ny bfbf buwzf jI qy BfeI gurdfs jI nU ikhf sfzy mnuKI srUp df
aMqm smf idsdf hY| asIN lhOr sIs dyx jfxf hY| iPr asIN muVky nhIN afAuxf| BfeI
gurdfs jI ny ikhf, ik qusIN sIs iks kfrn dyxf hY? mYnUM dwso| gur arjn sfihb ny
ikhf ik sIs ies kfrn dyxf hY ikAuNik gurU nfnk dyv jI ny muK kMvlF qoN iek smyN
(swq muwTF BMg dIaF bdly swq pIVHIaF idwqI pfqsLfhI, swq sLhIdIaF dy ky vfps lYx
df) bcn kIqf sI|
cOpeI] pMQ cirq (cilqR) kir aink prkfrf| iqh igRih phucy gurU murfrf
(dYNq dmn)|
duqIX (dUjy) idvs gur phuc lhOr| suin swDU (kMumHfr) afXo puin dOr
(dOVky)]226] pMnf 195
Bfv:-
(gurU jI) rfh ivc anykF cliqR krdy dusry idn lfhOr pfhuMcy, swDU kuMmHfr sux ky
dOV ky afieaf|
gurU arjn dyv jI ny vI BMg pIqI?
cOpeI] qb lO rihE jFm idn afeI|
Goit BFg guru pfn krfeI]272] pMnf 143 (guriblfs,
ig: ieMdr isMG)
Bfv:-
Auny icr nUM iek pihr idn irh igaf, (swDU kuMmHfr ny) Got ky BMg gurU (arjn dyv
jI) nUM ipafeI|
cOpeI] afvq idiK gurU sLfh (jhFgIr) AuTfXo| sBI AuTy cMdU bYTfXo|
bfdsLfh Dir hrK afpfrI| sRI gur ky pg bMdn DfrI]284] aiD: 7, pMnf
200
punf (iPr) sLfh kih do kr jory| suno pIr ieh pRsLn su mory|
bzf rfm kY kho Kudfie| mkf bzf ik qIrQ gfie]287]
Bfv:-
gurU arjn dyv jI nUM afAuNidaF vyK ky jhFgIr qy hor sB AuT KVy hoey pr cMdU bYTf
irhf| bfdsLfh ny bVy KusLI nfly gurU jI dy crnF ivc bynqI kIqI| iPr sLfh ny
dovyN hQ joV ky ikhf, hy pIr myry ieh svfl suxo, ‘vwzf rfm hY ik Kudf? mwkf
vzwf hY ik qIrQ Xfqrf gfeIN dI pUjf, afid?
cOpeI] kfrx sB hI krY krIm| ikRpf Dfir iqh dyK rhIm|
koeI qIrQ hwj isDfvY| ko inmfjL ko pUj krfvY]294] pMnf 200
Bfv:- sB
bKsLwsLF, rihmqF qy ikRpf krn vflf ieko hI jfxo| sLrDf anusfr koeI qIrQ qy koeI
hwj jFdf hY| sLrDf anusfr koeI nmfjL pVHdf hY koeI pUjf krdf hY|
cOpeI] sLfh gurU ky bcn sunfie| pK pfq nih kfhu Drfie|
duh ko sFJf bcn bKfnf| siq pIr qb sLfh pCfnf|297| pMnf 201
gir aMcr gur pg pir prXo| iCmo BUl muiK aYsy rrXo|
qb lO aQXo sUr inis afeI| bfdsLfh qb ibniq alfeI]298]
dohrf] qurk dyh morI gurU jh ruic qumrI hoie| qh invfs kIjY pRBU siB
igRh apny joie]299]
Bfv:-
sLfh ny gurU jI dy bcn suxy, AusdI qswlI ho geI ik gurU jI ny iksy Drm df pK
nhIN kIqf| dohF pRqI sFJy bcn boly hn| Aus ny swcy pIr nUM pCfx ilaf| gl ivwc
pwlf pf ky pYrIN ipaf qy muKoN Bul bKsLx leI bynqI kIqI| qdoN sUrj zub igaf, rfq
pY geI| bfdsLfh ny bynqI kIqI, "myrI qurk kFieaF hY, gurU jI ijwQy quhfzI
iewCf hovy AuQy invfs kro| sB Gr afpxy hI jfxo|"
gurU arjn dyv jI ny jhFgIr nUM Brmfieaf?
cOpeI ] sRI gur qb inj mfieaf zfrI| bfdsLfh miq mY BRmu DfrI|
cMdU khy sLfh ko bYnf| sRI gur rhY hmfrY aYnf]300]
hm KqRI ieh syv kmfvoN| khf sLfh inj sMig iljfvo|
pFc isK Xuq gur sMig lY kY| cMdU gXo sdn suKu pY kY]301] pMnf 201
Bfv:-
gurU jI ny injI kRfmfq rfhIN bfdsLfh dI mq ivc BRm pf idwqf| cMdU ny sLfh nUM
bynqI kIqI ik gurU jI Auhdy Gr rihxgy| asIN KqRI ieh syvf krFgy| sLfh ny ikhf
afpxy nUM nfl lY jfvo| pMj isKF smyq gurU jI nUM nfl lY ky cMdU Gr nUM qur ipaf|
dohrf] qbI dusLt igRih jfie kY kIno aYs Aupfie| pFc isK ko kYd
kir gur ko bcn sunfie]302]
cOpeI] qum kUkr mm kIn Aucfrf| so Pl ilhu abY inrDfrf|
bzI dyg jl qpq krfXo| pfCy ieh ibiD bcn sunfXo]303]
sgfeI mm puqRI kI lIjY| nhI qO ies mY mjn kIjY|
rhy moin gur jl pTfey| sIql gMgf sm so pfey]304]
pMnf 201
Bfv:- qd
cMdU dusLt ny Gr jf ky ieh Aupf kIqf ik pMjF iswKF nUM kYd kr ilaf qy gurU jI
nUM ikhf, qusIN mYnUM kuwqf ikhf sI Ausdf Pl hux avwsL pfAugy| pfxI dI vzI dyg
qwqI krvf ky ipCoN ieh bcn gurU jI nUM suxfey ik jF qF myrI puqRI dI sgfeI lY lO
nhIN qF qpdy jl ivc iesLnfn kro| gurU jI jl ivc moin Dfr ky bYT
gey, (AunHF nUM jl) gMgf vFg sIql jfipaf|
dohrf] dyg mfih bYTo pRBU, qr (hyTF) iqh agin jrfie|
afT phr aYso kIXo, bfr nf bFkn pfie]305]
cOpeI] bfrU (ryq) qpq aiDk krvfeI| sRI gur iqh pir dIey ibTfeI|
Aupir qpq ryq isir zfrY| sRI gur moin n bcn AucfrY]307 pMnf 202
puin pfpI min aYs ibcfrI| bolq nfih moin ien DfrI|
loh qpq kir qry DrfvoN| bolY Aupir jbY ibTfvoN]309]
pq qRfm (qFby) sm loh krfe iqRqI (qIjy) idvs qb khf sunfeI|
ajY sgfeI ko mMn lIjY| nfqru (nhI) loh crn Dir dIjY]310]
Bfv:-
gurU jI nUM dyg ivc bTf ky Qwly awg blvfeI, awT pihr eydF kIqI, gurU jI df vfl
vI ivMgf nf hoiaf| cMdU ny ryq bhuq qwqI krvf ky gurU jI nUM Aupr ibTf idwqf|
sIs Auqy qwqI ryq pfeI| gurU jI moin DfrI bYTy rhy| iPr pfpI ny ieh soicaf ik
ieh boldy nhIN, moin DfrI hoeI hY| loh qpf ky Qwly rKvf ky jdoN Aupr ibTfvFgf qF
bolxgy| loh qFby vFg lfl qwqI krvf ky qIjy idn cMdU ny ikhf ajy vI (myrI puqrI
dI) sgfeI (hirgoibMd jI nfl) mn lO nhIN loh Auqy crn Dr ky (bYT jfAu)|
cOpeI] cqurQ idn XON pfpI kIno| puin inj mn mY aYsy cIno|
aOr jqn
iehu bolq nfhI| ihMdU sONh ju soie krfhIN]313] pMnf 202
dohrf] gokf crm Auqfir kY AUpir Xfih zrfie| qbY sgfeI mfn hY Drm
hyiq zrpfie]314]
Bfv:-
cOQy idn pfpI ny mn ivc ieh ivcfr kIqI ik gurU jI hor iksy jqnF nfl qF sgfeI nUM
mMndy nhIN, ihMdU dI (gAu vflI) sONh BMg krfvF| gfeIN df cm lfh ky Auqy puafvF
qd sONh dI Dfrimk avwigaf dy zroN sgfeI mwn jfxgy|
cOpeI] gokf kwcf crm AuqfrXo| afin awgR sRI gur kY zfirXo|
huie snmuK pfpI qb khf| mfn sgfeI nih duKu mhf]315]
sRI gur kih snfn hm kwXy| pFc iswK hmry sMig dwXy|
cMdU suin mn mY suKu pfXo| boly ab, bc mor mfnXo]316] pMnf 202
cOpeI] suno iswK qum mory pXfry| siq bcn ieh jfn hmfry|
hm ab joqI joiq smfvYN| pfCy qum ieh rIiq krfvY]321] pMnf 203
Bfv:-
kcwf gokf cm Auqrvf ky gurU jI awgy ilaf riKaf aqy ikhf sgfeI mn lvo nhIN bhuq
duK pfAugy| gurU jI ny kihf asIN asLnfn krnf hY, sfzy nfl dy pMj iswK dy idAu|
cMdU sux ky KusL hoiaf ik hux gurU jI bolxgy aqy myrf ikhf mn lYxgy| gurU jI ny
ikhf myry ipafry iswKo suxo, ieh sfzy bcn siq krky jfxoN ik asIN hux joqI joiq
smf jfxf hY, qusI mgroN ieh ikiRaf dI rIq krnI|
gurU arjn dyv jI nUM cfr surgvfs gurU sfihb lYx afey?
dohrf] gurU arjn jpjI pVHf, pfie Bog iqMh vfr|
cfrO gurU afviq Bey kIno eyhu Aucfr]325]
pMnf 146
cOpeI] jnm sPl gru qorf| kIno bcn sPl qum morf]326]
gur arjn inj dyih qjfey cfroN gur ky sMg isDfey
]328] pMnf 146
Bfv:-
gurU arjn dyv jI ny jpjI df pfT iqn vfrI pVH ky Bog pfieaf| pihly cfry gurU
sfihbfn vI af gey, gurU nfnk dyv jI ny ieh Aucfrn kIqf, "quhfzf jnm sPl ho
igaf hY, qusIN sLhId ho ky myrf (swq muTF BMg dy vwty swq pIVHIaF pfqsLfhI iqmr
nUM dyx aqy swq sLhIdIaF dy ky rfj vfps lYx vflf) bcn pUrf kr idwqf hY| gurU
arjn sfihb dyh qj ky cOhF gurUaF nfl cVHfeI kr gey|
gurU arjn dyv jI dI sLhIdI df aslI kfrn
gurU
arjn dyv jI dI sLhIdI dy Aukq kfrn ibpRnI rucI vfly ilKfrI dI AUt-ptFg mnoklpnf
hI hY| gurU jI nUM jhFgIr ny sLhId BfvyN afpxy bfgI puqr Kusro dI shfieqf dy
JUTy dosL dy bhfny kIqf sI, pRMqU AunHF dI sLhIdI df aslI kfrn qoijLky jhFgIr dy
pnF 35 qoN imldf hY|
"goiMdvfl,
ijhVf ik ibafs diraf dy kMZy Auqy hY, ivc arjn nfm df ihMdU pIr qy sLyK dy Bys
ivc rihMdf sI| Aus ny afpxy qOr-qrIikaF qy isiKaf duafrf iswDY sfdy ihMdUaF nUM
hI nhI sgoN keI bysmJ aqy mUrK muslmfnF nUM vI afpxI sLrDf dy jfl ivc Psf ky
afpxy pIr qy vlI hox df Auwcf Zol vjfiaf hoieaf sI| Auh Aus nUM gurU afKdy sn
aqy sfry pfisaF qoN PrybI qy TwgI psMd lok Aus pfs af ky As Auwqy aipxI pUrI
sLrDf pRgtfAuNdy sn| iqn cfr pIVHIaF qoN AnHF ny ies dukfn nUM grm kr
riKaf sI| bhuq icr qoN myry mn ivc ieh iKafl afAuNdf sI ik jF qF ies JUT dI
dukfn nUM bMd krnf cfhIdf hY jF iPr Aus nUM muslmfn bxf lYxf cfhIdf hY| mYN hukm
idwqf ik Aus nUM hfjLr kIqf jfvy| aqy Aus df mfl asbfb jLbq krky Aus nUM isafsq
aqy Xfsf dy kfnUMn anusfr dMz dyx|" pRo: sfihb isMG gur-ieiqhfs
pfqsLfhI 2-9, pMnf 187-8
gurU hirgoibMd sfihb vI BMg pIx dy afdI?
"CyvIN
pfiqsLfhI dy gur ivlfs dy aDXfX 18 (219) ivwc gurU hirgoibMd jI df BMg pIxf
iliKaF hY|" BfeI kfnH
isMG jI nfBf
cOpeI]
zyZ jfm idn jbY rhfXo| sRI gur ibjIaf (BMg) pfn krfXo]636] aiD: 19, pMnf
428
itpxI:-
Auprokq cOpeI dIaF pMgqIaF ig: ieMdr isMG jI vfly gur iblfs ivcoN hn aqy hyT
ilKy dohry, cOpeIaF,
aqy itpxIaF igafnI sohn isMG jI sIql dy ‘iswK ieiqhfs dy somy' ivcoN
hn,
dohrf] cfr GVI ibsrfm kru, pun ibjIaf (BMg) kr pfn (Ckwky)|
zyZ jfm (pihr) ky rhY siqgur cVH kY (isLkfr) jfn]63]
aiD: 8, pMnf 71
cOpeI] sRI muK qy bcn Aucfry| Kyln clo isLkfr ipafry|
as kih ibijaf pfn krfeI| sLsqR asqR inj kmr CkfeI]251]
aiD: 12, pMnf 93
"kvI
dI rucI vyKo, sLkfr cVHn qoN pihlF gurU jI nUM BMg jLrUr ipaf lYNdf hY| suwK nfl
afp ‘gfVyH gVHfn ky Ckdf hoxf hY|" ig:
sohn isMG jI sIql iswKL ieiqhfs dy somy pMnf 93
cOpeI]
iqhM TF ibjIaf pfn krfey| kIn sOc mjwn aiDkfie]64] aiD: 18 pMnf 106
cOpeI]
jbY jfm idn afin rhXo| sRI gur ibjIaf pfn krfXo]219] aiD: 18 pnF 108
"kvI
df afpxf smF ho igaf hoxf hY BMg pIx df| ijvyN JVI vyK ky sLrfbI nUM boql Xfd af
jFdI hY, Esy qrHF ies kvI nUM lOZy vyly BMg df cyqf af jFdf hY|" ig: sohn
isMG jI sIql, iswK ieiqhfs dy somy pMnf
117
gurU hirgoibMd jI ny sLfhjhF dy GoVy corI krvfey?
cOpeI] kfbl kI sMgiq bhu afeI| BFiq BFiq kI Byt lXfeI]235] pMnf 653
sMgq afie lhOr su jb hI| sLfhjhF inksXo pur qb hI]238]
qdip sMgiq TfZ rhfeI| BFiq BFiq kI sYn idKfeI|
sRI gur khf miD iqh sYnf| kOn vsqu dyKI sm mYnf]241] pMnf 654
qfrfsis puin bYn alfey| doie asv gur aYs idKfey|
rUp cfl idiK kfm ljfvY| jrq jIn riv qyj rhfvY] 242]
idlbfg nfm hY eyk pCfno| gulfb dUsro nIrj jfno] 245] pMnf 654
Bfv:- kfbl
qoN bhuq sMgq afeI, BFq BFq dIaF BytfvF ilafeI| sMgq jdoN lhOr afeI qF sLfhjhF
sLihr dI PyrI qy inkilaf| sMgq ny KVI rihky BFq BFq dI sYnf vyKI| gurU sfihb ny
puiCaf Aus dI sYnf dy ivc ikhVI mnmohxI vsqu vyKI hY? qfrfcMd ny kihf do GoVy
vyKy ijnHF df rUp aqy rUp vyKky kfmdyv ljfAuNdf hY qy sony dIaF kfTIaF sUrj dy
jlfl nUM mfq pfAuNdIaF hn| iek GoVy df nfm idlbfg smJo aqy dUsry (gulbfg) nUM
kMvl dy Pul vrgf suMdr jfno|
cOpeI] jfie lhOr asv ko lXfvY| dyiK sLfh min irs AupjfvY|
puin ibDIey kI Er inhfrf| sRI muK qy as bcn Aucfrf]250]
jo suMdr hY sMgiq gfey| krY jqn kOqk qy ilXfey|
sunq rUp mnu hr lIno| jfie qhf jo buD pRbIno]251] aiD: 19 pMnf 654
Bfv:- (
gurU jI ny ikhf koeI) lhOr jf ky GoVy nUM ilafvy (ijs kfrn) sLfh(jhF) dy mn ivc
eIrKf Aupjy| iPr ibDIcMd vl vyK kyy muK qoN bcn Aucfry| ijs GoVy dI suMdrqf sMgq
gf rhI hY Aus nUM kOqkI jqn kr ky ilafvo| GoVy df rUp sux ky (myrf) mn moihaf
igaf hY| qyj buDI vflf koeI EQy jfvy|
dohrf] hfQ joir ibDIey khf Dro hfQ ijh sIs| kOn quwC hY sLfh ky
ilXfvY hY idneIs]252] pMnf 655
cOpeI] Dir anMdu gur punf Aucfro| ibDIaf qum hI qurq pDfro|
gur afies Dir sIs anMduf| kir bMdn cflXo aru cMdf]254]
pMnf 655
Bfv:- hQ
joV ky ibDI cMd ny ikhf, ijs dy isr qy qusIN hwQ rwKo Aus vfsqy sLfh df GoVf
crfAuxf ikhVf vwzf kMm hY Auh qF sUrj df GoVf vI ilaf skdf hY| Pyr gurU jI ny
KusL ho ikhf ibDI cMd qUMhI CyqI cly jf| gurUjI dI afigaf isr mwQy mn ky, nmskfr
krky ibDI cMd lhOr vl nUM (GoVf corI krn leI) qur ipaf|
cOpeI] lhOr pRvys kIXo gur iDXfnf| ijh TF jIvx rhY iqKfnf|
ibDIaf qf ky sdn pDfrf| guriswK jfin krY Aupkfrf]257]
Bfv:- gurU df iDafn Dr lfhOr ivc pRvysL kIqf, ijwQy jIvx qrKfx rihMdf sI
ibDI cMd Aus dy Gr clf igaf, Aus ny guriswK jfx ky Aus df suafgq kIqf|
cOpeI] Bor (svyr) hoq ihiq Gfs isDfXo| rfvI qt ibDIaf qb afXo|
suMdr TOr Gfs kI hyrI| Gno sbj lr CUt GnyrI]268] pMnf 656
siqnfm kih KodXo Gfhf Doie pot kir cUk Aumfhf] 269]
cOpeI] clq clq ibDIaf qh gXo| sLfh mhl dir TfZf Bxoo|
soNDYKF qb hI inksfXo| Gfs lyn ihiq bfihr afXo]
271] pMnf 656
Bfv:-
svyr hoeI qy (ibDI cMd) Gfh lYx qur ipaf, rfvI dy kMZy afieaf ijwQy sohxy iqVF
vfly sMGxy hry Gfh dI DoVI vyKI| siqnfm kih ky Gfh Koq ilaf, Do ky pMz bMnH ky
AuqsLfh nfl cldf cldf ibDIaf AuQy af ky Klo igaf ijwQy sLfh(jhF) dy mhl df dr
sI| Ausy vyly (drogf) sODyNKF Gfh lYx leI bfhr inkilaf|
cOpeI] Gfs sihq iZg sLfh isDfey| sONDyKF as bYn alfey]275]
pMnf 656
dohrf] hjLrq GfhI buwiD bz suMdr Gfs lXfie|
dyiK sLfh(jhF) min hrK Dir BfKXo mol sunfie
]276] pMnf 657
Bfv:- Gfh
smyq sLfh(jhF) kol cly gey, sONdyKF ny ieh bynqI kIqI, "hjLrq ieh bVf
buDIvfn GfhI sohxf Gfh ilafieaf hY|" sLfhjhF Gfh vyK ky KusL hoieaf qy ibDI
cMd nUM puiCaf, "Gfh df mul dwso|"
vfirs sLfh iek gp mfrn, iek mfrn pey gpOV mIaF|
itpxI:-lgdf
hY ieh guriblfs pfqsLfhI 6 nfm dI hfsohIxI pusqk inafixaF jF inafxI mq vfilaF dy
mn prcfvy vfsqy ilKI, sMpfdq aqy pRkfsLq kIqI geI hY| mUrK kvI, sMpfdkF qy
pRsMskF nUM koeI puwCy, kI ihMdosqfn df bfdsLfh GfhIaF nfl Gfh df mul krdf sI?
cOpeI] ibDIey khf Gfs qum lIjY] hjLrq Xfh mol ikXf kIjY|
khf hjLrq ikaf nfm qumHfrf| Gsyrf ibDIey nfm Aucfrf]277] pMnf 657
sLfh vfc] Xf kf mol shs idnu lIjY| punf nOkrI hmrI kIjY|
rpXf sfq sY rojL qumHfrf| Gfs ilafie syv hY Dfrf]278]
Bfv:-
ibDI cMd ny ikhf qusIN Gfh lY lvo, ies df mul kI krnf hY| sLfh ny puiCaf quhfzf
nfm kI hY? ibDIey ny ikhf myrf nfm GfhI hY| sLfh ny ikhf ies df mul awj sO rupXf
lY lvo| awgy vfsqy myrI nOkrI kro swq sO rupXf quhfzf rojL df irhf, Gfh ilafAux
dI syvf kro|[
dohrf] puin ibDIey aYsy khf jo qum afies hoie|
Gfs lyn ihiq jfie hON afie htk nih koie]279]
cOpeI] aYsy inqpRiq Gfs ilafie| aihinis syvf krq mhfie|
sONDyKF aOr syvk jyqy| idiK syvf Dir anMd qyqy]284] pMnf 657
Bfv:- iPr
ibDIey ikhf jy qyrf hukm hovy ik Gfh lYx igaF muVky afey nUM koeI rok nhIN hoxI
cfhIdI| eydF hr rojL Gfh ilaf ky, rfq idn bhuq syvf krdf sI| sONDyKF qy hor
ijnHy vI cfkr sn syvf vyKky KusL sn|
cOpeI] gur mfieaf sONDf BrmfXo | bol klIdI as PurmfXo|
Gsyrf krq jIn kI cfh| dyAu idKfie imtY qn dfh|302] pMnf 659
Bfv:-
gurU jI dI krfmfq nfl sONDyKF BrmfXf igaf, kuMjI vfly nUM swd ky ikhf,
"GfhI GoVy dI kfTI vyKxI cfhuMdf hY, ies nUM ivKf idE, ies dy qn dI awg imt
jfvy|
cOpeI] ieh ibiD pMdRh idvs ibqfey| KINGr zfr sBI piqafey|
koie n jfg qbY as kIno| krq ibcfr bXoNq ko cIno] 314] pMnf 660
Bfv:- ies
ivDI nfl pMdrF idn ibqfey, ik (rfvI ivc) iKMGr sutky lokF nUM (KVfk dy) afdI kr
ilaf[ jdoN lokIN (KVfk qoN) jfgxo ht gey AudoN iedF kIqf ik ivcfr krky ivXoNq
soc leI|
cOpeI]
kVHfh rupXy pFc krfvoN| lIey asv qumry iZg afvoN|
mo
kO kIjY qurq asvfr| dfsu jfin nih kro avfr]329]
as
kih ibDIaf BXo svfrf| krI Cfl rfvI zfrf|
AumgXo
jl jljMq ivcfry| rhy soie suin kY mqvfry]330] pMnf 661
Bfv:- (
ibDI cMd ny gurmiq dy ault suKxf suKI) pMj rpXy df kVHfh krfvFgf jy mYN GoVy nUM
(corI krky) quhfzy kol lY ky afvF, mYnUM GoVy qy asvfr kro, dfs jfx ky avyr nf
kro| eydF ikh ky asvfr ho igaf, (GoVy nUM) Cfl mrvf ky rfvI ivc suwt ilaf|
ivcfry jljIvF smyq pfxI AuiClaf pr lok KVfk sux ky vI msq ho ky suwqy rhy|
dohrf] dUrhu dyiK AuTy suKsfgr, jYsy hnUM igir rfmu idKfXo|
asv lIey ibDIaf cl afvq, aYs sRI muiK bYn alfXo]335]
pMnf 662
svXf] so pRB dyh Dry kil mY, muiK BfKq kIn ibDI Aupkfry|
aMik lgfie inhfl kIXo pRB, dfs kvI siB sMkt tfry]336]
pMnf 662
Bfv:-
(ibDI cMd nUM) dUroN afAuNdy nUM vyK ky suKsfgr (gurU sfihb) AuwTy, ijwdF
hnUMmfn nUM (jIvn bUtI df) phfV cuwkI afAuNdy nUM vyK ky rfm cMdr AuiTaf sI|
GoVf leI qury afAuNdy ibDI cMd nUM (gurU jI) ny muKoN bcn khy| klXug ivc dyh
Dfrn vfly Aus pRBU (hirgoibMd jI) ny muKoN ikhf, "BfeI ibDI cMd qUM
(sLfhjhF df GoVf corI krky) bhuq Aupkfr kIqf hY|" ibDI cMd nUM gly lgf ky
inhfl kIqf[
cOpeI] ieh TF sRI gur krq iblfsf| dyKq hY min Dfir hulfsf|
jyTy ibnI krI qb afie| inhfrI dfxf asv nf Kfie]350] pMnf 663
ibDIey khf suno pRB suafmI| Gt Gt ky qum aMqrjfmIN|
hY gulbfg qhF ibb jfno| qfih ibXog irdY ieh mfno]353]
Bfv:-
eyQy gurU jI afnMd mfx rhy sn, GoVy (idlbfg) nUM vyKky mn ivc KsL huMdy sn| BfeI
jyTy ny afx ky bynqI kIqI ik GoVf dfxf nhI KFdf| ibDI cMd ny ikhf Gt Gt dy jfnx
vfly pRB suafmI sxo, ieh jfxdf hY ik dUjf GoVf gulbfg AuQy hY, ieh Aus dy ivCoVf
irdY ivc mndf hY|
sorTf] sRI gur muiK aYs alfie ibDIey ko qum jfie kY|
ijAuN iqAuN ibD hY lXfie, crn lfig ibDIaf qbY]356]
pMnf 663
dohrf] pFc gurU ko nfmu lY sRI gur QfpI dIn|
qqkfl pXfnf kIXo ibDIcMd suK lIn]357] pMnf 663
Bfv:-
gurU jI ny ibDI cMd nUM ikhf ik iksy ZMg nfl (dUjy) GoVy nUM vI lY afE| ibDI cMd
gurU jI dy crnI lwgf| gurU jI ny pMj surgvfsI guRrUaF df nF lY ky QfpI idwqI[
ibDI cMd suK nfl Ausy smyN qur ipaf|
cOpeI] ZMZorf inqpRiq sfhu idvfvY| awsv cor jo koie sunfvY|
cfir lfK iqh dyAuN rupXf| spq Kudfie iProN nih BXf]385]
ibDIcMd ieh BFiq sunfXo| bz anMd mn mY pfXo|
Bor (svyr) hoq as bXoNq svfrf| ihMdusqfnI Bys suDfrf]386] pMnf 666
Bfv:-
sLfh(jhF) rojL ZMZorf idvfAuNdf sI, jy koeI GoVy dI Kbr suxfvy Aus nUM cfr lwK
rupXf idaFgf, Kudf dI ksm mukrFgf nhIN| ibDI cMd ieh sux ky mn ivc bhuq KusL
hoieaf| svyr hoeI qF ieh ivXoNq soDI ik ihMdosqfnI (njUmI) df Bys bxf ilaf|
cOpeI] afie sLfh soN krI juhfr (nmskfr)| bfdsLfh ipiK aYs Aucfr|
dys nfmu khu ikaf ihiq afXo| sun ibDIey as bcn alfXo]397]
sdn mflvy igRhu mhrfr. afXo qum pY krin pukfr]398]
iehI pMgqI ieMdr isMG dy guriblfs ivcoN
sdn mflvy gRh hY jfn| afXo qum pY Jgrf Tfn]395] pMnf 416
qIn byr jb sLfh alfXo| ibDIcMd inj nfm sunfXo|
sunq sLfh min aMndu keI| pFc hjLfr immfnI deI
400]
svf lfK kI deI pusLfk| bhuro khy hrK Dir vfk|
ibDIcMd hY Koj bqfvo dyiK ibcfr n ghur lgfvo]401]
pMnf 667
Bfv:-
sLfh pfs af ky nmskfr kIqI, bfdsLfh ny vyK ky eydF ikhf, quhfzy dys df kI nF hY,
iks leI afey ho, ibDI cMd ny sux ky eydF ikhf| mflvy ivc myrf Gr jfxo, quhfzy
pfs JgVy kfrn afieaf hF| sLfh ny jdoN iqn vfr puiCaf qF ibDI cMd ny afpxf nF
dwisaf| sux ky sLfh mn ivc KusL hoiaf, pMj hjLfr dI mihmfnI idwqI| svf lwK dI
pusLfk idwqI, Pyr KusL ho ky ikhf ibDI cMd GoVy df Koj vyK ivcfr kyy dwso, dyr
nf lfvo|
cOpeI] bfdsLfh puin bYn alfey| asv Koj jy BfK sunfey|
cfir lfK qo ko mY dyAUN| mnsbdfr apn kir lyAUN]803]
kir inaFie air hqoN qumfry| ibDIcMd puin bYn Aucfry|
iehI duafie moih kI kIjY| jf ihiq afXo cIjL so dIjY]404] pMnf 667
Bfv:-
bfdsLfh ny iPr bcn kIqy, jy GoVy dI Koj dwsyN qYnUM cfr lwK idaFgf, afpxf
ahudydfr bxf lvFgf| ibDI cMd ny ieh ikhf, "ieh myrI duaf pUrI kro, ijs vfsqy mYN
afieaf hF Auh cIjL dy idAu|"
cOpeI] eyk sMdyh moih min hoeI| KflI hrXo jLIn sh soeI|
khf sLfh hr jLIn smyqf| afDI insf pfie nih Byqf]410] pMnf 668
dohrf] Xfh asv pir qYs hI zfro jLIn svfir| mfXf vis iqh zfrXo smJ
n gvfr]411]
Bfv:-
(ibDI cMd ny ikhf) myry mn ivc ieh sLMkf hY, kI GoVf KflI jF kfTI smyq corI
hoieaf sI? sLfh ny ikhf kfTI smyq, awDI rfq sI iksy nUM pqf nhI lwgf| ies GoVy
Auwqy vI AudF hI kfTI svfr ky pf idAu| mfXf dy pRBfv kfrn gvfr (sLfhjhF) nUM
smJ nf lwgI| Aus (sLfhjhF) ny GoVy Auwqy kfTI pf idwqI|
ibDI cMd ny isKr dupihry awDI rfq kr idwqI?
cOpeI] qb lO doie jfm idnu afvf| khf sLfh Koj n pfvf|
afDI rYon smf jb afvY| qfhI smY Koj inksfvY]412]
khf sLfh qf mY bz dyrI| BfKo Koj abY qum hyrI|
ibDIey khf rYin ab pfAUN| BfKoN Koj n iblm lgfAUN]413]
pMnf 668
Bfv:-
AudoN dpuihr ho igeI, sLfh ny ikhf "Koj qF lwBI nhIN" (ibDI cMd ny
ikhf) awDI rfq df smf jdoN hoieaf Aus smyN Koj inkl skdI hY| sLfh ny ikhf Aus
ivc bhuq dyr hY, huxy hI qusIN vyK ky Koj dwso, ibDIey ikhf huxy rfq pf idMdf
hF, Koj dws idMdf hF, dyr nhIN lfAuNdf[
dohrf] aih smf pfvo jo insf svf lfK dyAuN qoih|
kih ibDIaf icwTI ilKo aor mfn bc moih]414]
pMnf 668
Bfv:- ies
smyN jy rfq pf dyvyN svf lwK qYnUM idaFgf, ibDIey ikhf prvfnf ilK aqy myrI iek
hor gwl mMn|
Dohrf] suno sLfh bc swq ey cor asv muih jfn|
huie GfhI pfCy lIXo KojI bin ieh mfnu]427] pMnf 669
cOpeI] suno TOr jh asv qumhfrf| BfeI rUpf ngr apfrf|
hirgoibMd gur qhF murfrf| mflv miD suin inrDfrf]428]
avl Gorf iqh iZg jfno| qfih cor mo kAu phcfno|
hoie KojI ieh Gorf lIno| zfir jLIn qum mo ko dino]429]
Bfv:-
(ibDI cMd ny ikhf) sxo sLfh ieh swcy bcn, GoVy dy cor df mYnUM pqf hY| mflvy ivc
rUpf ngr hY, AuQy mur dYNq dy vYrI gurU hirgoibMd jI rihMdy hn| pihlf GoVf AnHF
kol jfx lvo, Aus df cor mYnUM pCfxo, KojI bx ky mYN ieh dUjf GoVf ilaf hY, qusIN
afp kfTI pf ky mYnUM idwqf hY|
dohrf] aOr bfq morI suno, corI lIXo n koie| mm lhxy mY hY ley igx
lyKf mm joie]430]
dohrf] pFc lfK phucy hmy, jLIn asv Xuq afin|
ZfeI hY lfK bfkI rhy qo pih mor amfn]433] pMnf 669
Bfv:-
myrI hor gwl sxo corI kuC nhIN ilaf, mYN GoVy lyhxy ivc ley hn, mYN lyKf kr
vyiKaf hY| pMj lwK dy kfTIaF smyq GoVy mYnUM iml gey hn| ZfeI lwK bfkI rhy, Auh
qyry vl myrI amfnq hY|
cOpeI] hoie airxI iehF jy dIjY| nih drgfih jfie mm lIjY|
as kih sRI gur kIXo DXfnf| mfn kVfh pFc hrKfnf]434]
kir ardfis bMdnf Dfir| ibDIaf qqiCn BXo svfr|
khf sLfh sONDf gih lIjY| iehI cor qum jfn n dIjY]435] pMnf 669
Bfv:-
irxI hovFgf jy eyQy dy dyvyN nhIN qF drgfhy jf ky mYN lY lvFgf| ieh ikh ky gurU
nUM iDafieaf, pMjF df pRsLfd KusLI nfl suwiKaf| hwQ joV ky ardfs krky ibDIaf
svfr ho igaf| sLfh nUM ikhf sONDy nUM PVH lY ieh qyrf cOrf hY ies nUM jfx nf
deIN|
cOpeI] ibDIcMd ko afvq dyKf| asv sihq Dir hrK alyKf|
AuTy awgR huie anMdu pfie| dOir ibDI gur pg lptfie]441]
aiD: 19, pMnf 670
dohrf] pd pMkj duhu hfQ soN sRI gur lIXo AuTfie| ibDIcMd inj
aMk mY dXfisMD lptfie]442]
Bfv:-
gurU jI ny ibDI cMd nUM GoVy smyq afAuNNdy nUM byaMq KusL ho ky vyiKaf| anMd ivc
awgoN AuwTy, ibDIcMd dOV ky gurU jI dI crnI ipaf| gurU jI ny dovF kr-kMvlF nfl
AuTf ky ibDIcMd nUM glvkVI ivc lY ilaf|
svXf] pRym sXfn qjY sgrI, ipiK rfm(cMdR) hnUM(mfn) js aMk Drfey|
qoih irxI gur bYn khY, Aupkfr kIXo pir moih mhfey]443]
dohrf] ibDIcMd jo mFg ho so dyvoN ieh vfr|
kih ibDIaf qumrI mXf iewC pUr mm sfr]444] pMnf 670
Bfv:-
gurU jI ny pRym Bfvnf vs sfrI isafxp iqafg ky (ibDI cMd nUM) aMg lf ilaf, ijwdF
rfm ny hnUmfn nUM (sMjIvnI bUtI leI afAuNdy nUM vyK ky) jwPI ivc ilaf sI, gurU
jI ny bcn Aucfry, "qyry irxI hF, myry Awqy (sLfhjhF dy GoVy corI kr ky ilaf
ky) mhf-Aupkfr kIqf hY| ibDI cMd ies vfr jo mMgyNgf so dyaFgy|" ibDIcMd ny
kihf, "qhfzI ikRpf nfl myrIaF sfrIaF iewCF pUrIaF ho geIaF hn|"
itpxI:-
Auprokq cOpeIaF, dohry qQf svXIey afid qoN spsLt hY ik gurU hirgoibMd jI ny
ibDIcMd nUM sLfhjhF dy do GoVy corI krn df afdysL hI nhIN idwqf sgoN Aus nUM
corI krky afey nUM sMmfinaF vI| kI gurU sfihb ies GtwIaf socxI, kQnI aqy krnI dy
mflk sn? kI ieh gurU sihbfn df Gor apmfn nhIN?
cMdU dI puqRI lCmI cMdU nUM mfr ky gurU hir goibMd jI
kol afeI?
COpeI] ieh mY kQf aOr suin BfeI| qbY klf (lCmI) gur ky inktfeI|
cMdU puqRI kf qnu qXfig| cMdU hiq (mfr) afeI vzBfg]959]
hirgoivMd qb idiK muskfey| sRI muiK aYsy bcn alfey|
hy kl siB kfrj kir afeI| kih kl pRB qory blu pfeI]960]
pMnf 293
Bfv:- ieh
kQf hor sux BfeI, Aus vyly klf (mhflCmI) gurU jI kol afeI| cMdU dI puqrI df qn
iqafg ky aqy cMdU nUM mfr ky afeI sI| hirgoibMd jI muskrfey, gurU jI ny eydF bcn
afKy, "hy kl (cMdU df) sfrf kMm kr afeI?" kl ny ikhf, "quhfzy
koloN hI bwl pfieaf sI|"
gurU hir goibMd jI ny sLfhjhF nfl vYr vDfieaf?
Dohr] jo aigXf mm ab kro, soie kroN mn lfie|
sRI muiK kih bfsf kro sLfhjhF ird jfie]961]
svXf] jfih ibroD (vYr) bDY (vDy) hm soN, soie kfj kro quih juD
aGfAUN|
Kpr qoih BroN iqh soRn (sUrn) ko pRiqnf(POj) iqn kI sB juD KpfAUN]962]
pMnf 293
Bfv:- mhf
lCmI ny ikhf ik jo hux quhfzI mYnUM afigaf hovy, Auh mn lf ky krUMgI| gurU jI ny
muskrf ky ikhf ik jf ky sLfhjhF dy idl ivc vfsf kro| ijs qrHF vYr vDy qUM Auh
kMm kr, qYnUM juD krky rjfvFgy qyrf Kpr (sUiraF dy) lhU nfl BrFgy, AunHF (muglF)
dI sfrI POj juwD ivc Kqm kr idaFgy|
gurU hir goibMd jI ny mrIal GoVf kfjLI qoN vIh hjLfr
rupXY df muwl ilaf?
cOpeI]
ijh TF bYTy lfie dIvfn| dXfisMDu gur ikRpf inDfn|
lY kfjLI hY awgR isDfXo| dyiK asv gur kO hhnfXo]977] pMnf 295
cOpeI] sRI siqgur aYsy suin pfXo| qb kfjLI kO bulfXo|
pUCXo kh qy Gorf afnf| qb kfjLI as bcn bKfnf]979]
sLfhjhF kh qy iehu lIno| duKI jfin iqn mo kO dIno|
sRI gur khf kfm ikh qory| lyvo mol mfn bc(n) mory]980
Bfv:-
ijwQy dXf dy sfgr, ikRpf dy KjLfny gurU jI dIvfn lf ky bYTy sn, sfhmxy dI kfjLI
(rusqmKF GoVf lY ky) lMiGaf, gurU jI nUM vyK ky GoVf ihxikaf| gurU jI ny puwiCaf
ik GoVf ikwQoN lY ky afieaf hYN? qdoN kfjLI ny eydF bcn boly ik sLfhjhF ny iksy
qoN ilaf sI ibmfr (lMÕF) jfx ky mYnUM dy idwqf hY| gurU jI ny ikhf qyry iks kMm
hY, ies df muwl lY lY, sfzy bcn mn lY|
cOpeI] bIs shMs BfKXo gur lIjY| iehu Gorf kfjLI mm dIjY|
rogI jfin dIn hY kfjLI| inj mn mY qb hoXo rfjLI]982]
kfjLI apny Dfm isDfnf| hYsflf hY (GoVf)gurU bMDfnf|
kir ikRpf gur hfQ iPrfXo| pUrbqv Gorf hoie afXo]983]
pMnf 295
Bfv:-
gurU jI ny ikhf vIh hjLfr lY lY, ieh GoVf sfnUM dy dy| rogI jfx ky kfjLI ny GoVf
dy idwqf qy mn ivc KusL hoiaf| kfjLI afpxy Gr nUM clf igaf, gurU jI ny GoVf
qbyly ivc bnHvf idwqf| gur jI ny ikRpf krky GoVy Auwqy hwQ Pyiraf, GoVf pihlF
vrgf nvF nroaf ho igaf|
kOlF gurU jI qy moihq ho geI?
cOpeI] kfjLI (rusqmKF dI) puqRI kOlF nfmu| sis (cMd) bdnI sUriq
aiBrfm (suMdr)|
kfjLI Dfm inkit gur zyrf| atf (cubfrf) JroKy (bfrIN) bYiT su hyrf
(vyKy)]985]
sRI gur qf ko khf sunfie| isK sMgq bYTy gun gfie|
quh dyKq sB kf mnu mohY| dY ikvfV bfrI, nih johY (vyK)]986] aiD: 8
pMnf 295
Bfv:-
kOlF nfm dI kfjLI (rusqmKF) dI puqRI df bdn cMd vrgf aqy sUrq suMdr sI| kfjLI dy
Gr kol gurU jI df zyrf sI| kOlF cubfry dI bfrI ivc bYTI vyiKaf krdI sI| gurU
sihb ny Aus nUM ikhf iswK sMgq bYTI kIrqn krdI hY| qYnUM vyK ky sB dy mn mohy
jFdy hn qUM bfrI bMd kr lY aqy ieDr nUM nf vyiKaf kr|
dohrf] gur kI Cib dyKq rhY kOlF mn llcfie|
kCU idvs aYsy gey kfjLI gur pih afie]987] pMnf 296
cOpeI] kfjI khf rupwXy dIjY| kro ivlm siqgur kih lIjY|
doie cfir idn kfjLI afXo| bhuir kRoD Xuq aYsy alfXo]988]
b-dmfdI (dmfd) hoie ab Dnu lyvoN| qum mUjI pY rihn nf dyvoN|
sRI gur kih bdmfdI joeI| puin mUjI jo mflUm hoeI]989]
aiD: 8, pMnf 296
dohrf] kCu idn gey idKfie hON b-dmfdI ko hoie| aYsy suin kfjI khf qo
kO imlXo n koie]990]
Bfv:-
gurU jI df muK vyKky kOlF jI df mn llcfAuNdf sI| kuC idn bfad kfjLI gurU jI kol
afieaf| kfjLI ny ikhf mYnU (GoVy df vIh hjLfr) rupwXf idAu| gurU jI ny ikhf QoVI
dyr bfad lY lvIN| do cfr idn mgroN kfjLI (Pyr) afieaf, bhuq kroD nfl boilaF, mYN
hux dfmfd bx ky pYsy lvFgf, quhfzy vrgy mUjI kol (GoVf) nhIN rihx idaFgf| gurU
jI ny ikhf vyK lvIN dfmfd kOx hY qy mUjI df vI pqf lg jfvygf| kuC idn ivc
ivKfvFgy ik dfmfd kOx hY| ieh sux ky kfjI ny ikhf ik quhfnUM koeI twkiraf nhIN|
hir goibMd jI zrdy corIN lfhOroN kOlF smyq aMimRqsr
nUM cly gey?
cOpeI] ab Xf soN nih bnY hmfrI| qf qy clo dyr kq DfrI|
shs sUr kO khf sunfie| suDf srovr (aMimRqsr) qqiCn jfie]994] pMnf
296
dohrf] suMdr asv kumyq so, qf pir hoie svfr|
kOlF idiK ibnqI krI sRI gur jfin iqafr]
996]
Bfv:- gur
jI ny soicaf hux sfzI eyQy gwl nhIN bxnI, qF qy eyQoN cldy hF, dyr ikAuN krnI
hY| AunHF ny sO sUiraF nUM ikhf CyqI aimRqsr cly jfAu| gurU jI afp suMdr kfly
GoVy Auqy asvfr ho gey| kOlF jI ny vyK ky bynqI kIqI gurU jI mY vI quhfzy nfl
jfx nUM iqafr hF|
cOpeI] qr Bvn bfrI mih afie| kOlF ibnqI aiDk alfie|
ieC pUr sB kI qum kir ho| AUc nIc min nfih ibcfir ho]997] pMnf 296
iewC pUrI hmrI pRB kIjY| Dfir dXf apny sMig lIjY|
suin ibnqI gur Bujf ghfeI| Bgq isMG inj byly pfeI]998] pMnf 297
Bfv:- Gr
dI hyTlI bfrI ivc af ky kOlF jI ny gurU jI awgy bynqI kIqI ik qusIN sB dI ieCf
pUrI krdy ho, AUc nIc dI mn ivc ivcfr nhIN krdy, pRBU sfzI vI ieCf pUrI kro qy
ikRpf krky afpxy nfl lY clo| bynqI sux ky gurU jI ny kOlF jI dI bFh PVH leI
(afpxy ipwCy GoVy Aupr ibTf ilaf)|
gurU hir goibMd jI ny gMDlyy CwpV nUM gurU sr qIrQ bxf
idwqf?
cOpeI] iqsI inkit pIpr (ippl) qr (hyTF) hoie| bYTI kOlF gur Cib
(muK) joie (vyKy)|
plfh sfiQ bFDXo hY pfis| sRI gur muK soN bcn pRkfsL]1003] pMnf 297
dohrf] dyKo jl jyTf khIN krIey iesnfn| kih jyTf jl aOr nih ieh hY
ikRpf inDfn]1004]
cOpeI] so mQXo ieh mwJI sfiQ| iem suin boly dInf nfQ|
Auqm jl iehu gur sru BfrI| ieh mwjn siB sMkt tfrI|1005|
aYsy kih gur kIn snfnf| puin cfroN iswK mjn Tfnf|
idiK kOlF kIno iesnfnu| pIpr qr bYTI gur DXfn]1006] pMnf 297
Bfv:-
ippl Qwly bYTI kOlF jI gurU jI df muK vyKdI sI| lfgy plfhI nfl gurU jI df GoVf
bwDf hoieaf sI| gurU jI ny muKoN bcn Aucfry, jyTf ikqy pfxI vyKo iesLnfn krIey|
jyTy ny ikhf hor pfxI nhIN hY, iehI (CpV hI) hY| ieh pfxI vI mwJF ny imwD ky
gMDfilaf hoieaf hY, ieh sux ky dInf nfQ (gurU jI) boly ieh jl Auwqm aqy mhfn
gurU-sr bx jfeygf, ijs ivc iesLnfn krn vfly dy sfry duwK tl jfxgy| iedF ikh ky
gurU jI ny iesLnfn kIqf, Pyr cfr iswKF ny iesLnfn kIqf| kOlF jI, jo ippl Qwly
gurU df iDafn DrI byTI sI, ny vI vyK ky iesLnfn kIqf|
gurU hir goibMd jI ny kfjLI nUM dfmfd bx ky ivKfXf?
cOpeI] afvq kfjLI agR (sfhmxy) inhfrf (vyiKaf)| sRI gur qfih mfn bhu
Dfrf|
kfjLI khf rupXy dIjY| sRI gur khf ngr cil lIjY]1029]
qf ko sRI gur sMig lvfey (ilafey)| kOqk kir kOlF igRih (Gr)
afey|
kir afdir kfjLI bYTfXo| bYTy afip pRBU suK pfXo]1030] pMnf 300
Bfv:-
gurU jI ny kfjLI nUM sfhmxy afAuNdf vyiKaf, Aus df bhuq snmfn kIqf| kfjLI ny
ikhf (GoVy dy) rupwXy idE, gurU jI ny ikhf ngr cl ky lY lvIN| gurU jI Aus nUM
nfl lY afey, kOqk krdy kOlF dy Gr afey| kfjLI nUM afdr nfl bYTfieaf, pRBU afp vI
afrfm nfl bYT gey|
dohrf] iek isK ko as khf, khu BIiqr as jfie| rupwXy dyny asv kyy
qqiCn QYlI lXfie]1031]
cOpeI] kOlF sunq rupwXy lIny| QYlI bhu Dir sMig pRbIn|
afie bMdnf gur ko kInI| kOlF aiq sY hoie aDInI]1033]
dohrf] kih kOlF Dnu lyhu pRB sRI gur kih ieh dfie|
kfjLI idiK jru bru gXo DrnI vyhl n pfie] 1034]
Bfv:-
gurU jI ny iek iswK nUM ikhf aMdr jf ky (kOlF jI) ies qrHF kho ik GoVy dy rupwXy
dyxy hn CyqI QYlI lY ky afAux| kOlF jI sux ky rupwXF dI QYlI lY ky afey| bhuq
inmRqf sihq bMdnf kIqI qy ikhf pRBU
Dn lY lO| gurU ny ikhf iehnUM dy idAu| kfjLI (kOlF jI nUM) vyK ky sV bl igaf|
Aus nUM DrqI vyhl nhIN sI idMdI|
cOpeI] kfjLI AuTXo kRoD min pfey| sRI gur kO as bcn sunfey|
qU hmrf bYrI jig BXo| hrI suqf mo kO duKu dXo ]1035] aiD: 8, pMnf 300
Bfv:-
kfjLI mn ivc kRoD df Biraf AuwiTaf qy gurU jI nUM iedF ikhf "qusIN myry jgq
vYrI ho| qusI myrI DI nUM kwZ ky mYnUM duK idwqf hY|"
itpxI:-
Auprokq cOpeIaF qQf dohiraF qoN inrsMdyh iswD huMdf hY ik, gurU jI kOlF jI nUM
kwZ ky ilafey sn| aqy gurU jI kfjLI nUM kOlF jI dy Gr ieh sfbq krn leI ilafey sn
ik Auh kfjI dy dfmfd bxy sn.
kOlF jI dI gurU jI nfl sMBog duafrf puqR dI kfmnf?
cOpeI] cfir qfq kwinaf gQ BfKI| suno mfq kOlF ab sfKI|
kOlF mfq aYs suin pfXo| mfq nfnkI suq AupjfXo]704] pMnf 375
bhuir bhuir inj Aur soN lfvY| gur suq rUp dyiK hrKfvY|
bfbf atwl rUp bz sohY| bfl mfq duie riqpiq mohY|709]
koml qn Cib khI n jfeI| avwl kOlF idiK hrKfeI|
inj mn mY bhuro AurDfrI| mory suq (puqR) nih Kyd (duK) apfrI]710]
aiD: 9, pMnf 375
Bfv:- cfr
puqRF ‘qy iek kwinaF dI gfQf dwsI hY, kOlF jI dI hux sfKI sxo, kOlF jI ny
suixaf nfnkI jI nUM puqR jnimaf hY| kOlF jI vfr vfr sIny nfl lfvy, gurU jI dy
spuqr dy rUp nUM vyK ky KusL huMdI sI| bfbf atwl jI df koml rUp bhuq sohxf lgdf
sI, bfl qy mfqf jI dovyN kfm dyv nUM mohq krdy sn| qn koml sI ‘qy sUrq akih sI
ijs nUM vyK ky kOlF jI pihlF qF bhuq KusL hoey| pr mgroN mn ivc ieh iKafl afAux
qy bhuq duKI hoey ik myrf afpxf puqR nhI hY|
svXf]
icMq krI inj aYs irdY, mm qXfig dIXo gur jfin mlInI|
moih BXo Bv qurk inkyq mY, aYs ivcfir gur iciq cInI|
jfih ky puqR nhI Bv mY, sRm (sLrm) pfie Gno sm bMJ (vFJI) aDInI|
Bog ibnf suq hoq nhI, ieh jIvn qy imRqu Auwqm kInI]712]
jy kh Bog nhIN krqy gur, kfhy qy puqR su cfir Aupfie|
aOr suqf sis sI AupjI, min aYs icqfr GnI murJfeI]713]
dfsI bulfie n bolq bYn, iksI ibrQf icwq nfih sunfvY|
kfhU qy Kyd imtfq nhI, suKisMD pRBU duK afin imtfvY]714] pMnf 376
Bfv:-
kOlF jI ny afpxy mn ivc ieh icMqf kIqI ik mYnUM gurU jI ny mlysL jfx ky iqafg
idwqf hY| myrf jnm qurk dy Gr hoieaf hY, gurU jI ny icq ivwc ieh ivcfiraf hY|
ijs dy Gr puqR nhIN Auh vFJI (iesqRI) vFg bhuq nmosLI qy gulfm JldI hY|
iesqRI-mrd dy Bog qoN ibnf puqR nhIN huMdf| ies jIvn qoN qF mOq cMgI hY| jy gurU
afKdy hn ik Auh Bog nhIN krdy qF cfr puqR ikwdF pYdf ho gey| Pyr cMd vrgI puqRI
ikwdF ho geI| ieh soc ky bhuq murJf geI| nf dfsIaF dy blAux qy boly aqy nf afpxy
mn dI ibrQf iksy nUM suxfvy| hor koeI duK myt nhI sI skdf| suKsfgr pRBU
(hirgoibMd jI) hI duK imtf skdy sn|
dohrf] ibrh qpq kOlF BeI, rhI n dyh sMBfr| Bgq isMG sRI gur
kI gfQf suno apfr]715]
Bfv:-
(gurU jI dy) ibrhy dI agnI ivc qp rhI (kOlF jI qoN) afpxI dyh sMBfl nhIN sI
huMdI|
Cpy] arD jfm jb idnu aXo ivMs astpd pfT kir|
kOlF ibrh apfr kir, krK (iKwc) lIXo min pRym Dir]717]
pMnf 376
sorTf] apno pRx imtfie krq pfT sRI gurU AuTy|
Bgiq vqsl gfie dfs Kyd pfvY nhIN] 718] pMnf 377
cOpe] kOlF igRh gur kIn ipXfnf| qqiCn iqafig dyir suK dfnf|
afgy dyKI kOlF lotq DrnI| ivrh dsf iqh jfie n brnI]719]
sRI muiK khf kYs duK pfvo| ipafrI kho, n ghur lgfvo]720]
pMnf 377
Bfv:-
awDf pihr idn cVHy gurU jI ny vIh asLtpdIaF df pfT hI kIqf sI ik kOlF jI ny bhuq
ibrhf aqy pRym Dfrn krky gurU jI df mn iKc ilaf| gurU jI afpxf inXm BMg krky pfT
krdy AuT gey| pRym BgqI krn vfly dfs duK nhIN pFdy| gurU jI kOlF jI dy Gr nUM
CyqI dyr kIqy ibnF qur peY| awgy kOlF jI DrqI Aupr lyt rhy sn, AunHF dI ibrhf dI
dsLf ds nhIN sI huMdI| gurU sihb ny muKoN ikhf qusIN ikAuN duKI ho? ipafrI dwso
dyr nf lfvo|
kOlF nUM gurU jI nfl sMBog dI qpq?
kOlF vfc] aMcr pkr lIXo mm qorf| BXo n kfj kCU jig morf|
jfin qurknI moih Bulfie| kbI n isLv air qyj imtfie]722]
pMnf 377
dohrf] ibqy brs gRh mm aeI, kIny qum ibb ibXfh| mo kO kYs BulfXo
BXo, iehI qn dfh]723]
Bfv:- kOlF jI ny ikhf mYN quhfzf lV PV ilaf hY, jwg ivc myrf hor koeI kMm nhIN hY| qurknI jfx ky mYnUM Bulf Cwizaf hY| kdI vI isLv dy vYrI (kfmvfsLnf dI myrI) awg nhIN buJfeI| keI brs bIq geY mYnUM Gr afeI nUM, qsIN do ivafh vI krvfey| mYnUM qusIN ikEN Bulf Cizaf hY? iehI awg myry qn nUM lwgI hoeI hY|
sRI gurU vfc] kOlF Kyd nf kIjIey mn mY Dro ibcfr|
mdn qpq qy jgq mY pfvy Kyd apfr] 724] pMnf 377
Bfv:- kOlF
jI duKI nf hovo, mn ivc ivcfr kro, Bog dI qpsL (awg) kfrn jgq ivc bhuq duK
pfeIdy hn|
nfrI nrk dI iKVkI aqy duKF dI Kfn?
svXf] jy jn nfir aDIn Bey, sd lMpt (ivsLf) nfir krY, md pfnf (nsLf
pIxf)|
mYQun (sMBog) jfnu krY Gtkf (GVI df), sRm pfie Gno Xm qfVq nfnf|
KrkI (iKVkI) Xm Dfm rcI ablf, sMig Xfih imlY duK hoq mhfnf|
XfhI qy Auwqm jy jg mY jn, nfr kY Bog qjYN suK mfnf]725]
aiD: 9, pMnf 377
Bfv:- gurU
jI ny khf jo mnuwK nfr dy aDIn ho ky Aus nfl sdf ivsLf (sMBog) krdy aqy nsLf
pINdy hn; iesqRI nfl GVI dy sMBog kfrn bhuq sLrimMdy huMdy hn aqy Xm AunHF nUM
anykF JfVF pfAuNdy hn| (rwb ny) iesqRI nUM XmF dy Gr (nrk) dI iKVkI rUp ricaf
hY, ies dy nfl myl kfrn mnuK BfrI duK Bogdy hn| jg ivc AuhI mnuK Auqm hn aqy suK
mfxdy hn jo nfrI nfl Bog iqafgdy hn|
kOlF vfc] cfir su puwqR Bey qumry, puin knXf BeI mm aYs khIjY|
Bog ibnf suq hoq nhIN ibn Bog kho jig kOn rhIjY]726]
aiD: 9, pMnf 378
Bfv:-
kOlF jI ny ikhf quhfzy cfr puqR hoey Pyr knXf hoeI, mYnUM qusIN iedF kihMdy ho?
Bog ibnf puqR nhIN pYdf huMdy, Pyr sMBog ibnf jg ivc rihMdf vI kOx hY?
sRI gur vfc] vsqu (vfsqv ) ivcfr kry nr jy, inj rUp anMd kIE suK
pfXo|
supny sm jfin sBI jg ko, duK Kfn iqRXf idiK nyhu imtfXo]727] pMnf 378
Bfv:- gurU jI ny ikhf vfsqv ivc jy mnuK ivcfr kry afpxy svY-srUp ivcoN hI afnMd pf lYNdf hY| sfry jwg nUM supny smfn aqy iesqRI nUM duKF dI Kfx jfx ky Aus nfloN snyh imtf idMdf hY|
siqnfm dy mMqR cUsn duafrf sMqfn dI AuqpqI?
gur nfnk suwD pRmfqm jI, ieh rIiq krI sunIey mnu lfey|
siqnfm ko mMqR Aucfr kIXo, iqh cUs Bey suq, Bog imtfeI.
ieh kfrin mYQun nfih kroN, mm mMqR dIXo suq byd AupfeI|
qfih qy DIr Dro mn mY, qum mYQun gfQ qjo suK pfeI]728]
pMnf 378
Bfv:-
pRmfqmf srUp gurU nfnk jI ny ieh rIq clfeI, iDafn nfl suxo, siqnfm df mMqR
Aucfrx kIqf, Aus mMqR nUM cUsx nfl puwqR hoey, sMBog dI loV imtf idwqI| ies kfrn
asIN sMBog nhIN krdy, mMqR dyx nfl cfr puwqR ho geY| qusIN vI mn ‘c DIrj Dfro,
qusIN vI sMBog dI gl Cwzo, suwK pfAugy|
itpxI:-
Auprokq cOpeIaF, dohiraF, afid dI sLbdfvlI qoN ieh sMkyq imldy hn ik gurU jI aqy
kOlF jI dy sMbMD gurU aqy sLrDflU vfly nhIN sn aqy kOlF jI dIaF BfvnfvF
kfmvfsLnfvF rihq nhIN sn|
pRsLn:-
kI koeI iswK pMQ df swcf pYrokfr iesqRI bfry Apurokq GwtIaf ivcfr ilK skdf hY jF
ienHF dI proVqf kr skdf hY? nfrI bfry ienHF nIc ivcfrF dy tfkry siqgurF dy Auqm
ivcfr,
BMiz jMmIaY BMiz inmIaY BMiz mMgxu vIafhu] BMzhu hovY dosqI BMzhu
clY rfhu]
BMzu muaf BMzu BflIaY BMiz hovY bMDfn] so ikAu mMdf afKIaY ijqu
jMmih rfjfn]
BMzhu hI BMzu AUpjY BMzy bfJu n koie] nfnk BMzY bfhrf ieko scf soie]
m: 1, pMnf 473
arQ:-
nfrI qoN jmINdf hY, nfrI dy aMdr srIr pldf hY, nfrI nfl mnuKI sMbMD aqy ivafh
huMdf hY| nfrI rfhIN mnuKqf ivc vfDdf huMdf hY| nfrI dI imRqU hox qy hor nfrI
BflIdI hY qy nfrI krky sFJ vDdI hY| Aus nUM mMdf ikAuN afKIey ijs nfrI qoN rfjy
jnm lYNdy hn? nfrI qoN nfrI jnm
lYNdI hY, nfrI qoN ibnf koeI vI mnuKI jIv pYdf nhIN ho skdf| nfnk, iek swcf
(ajUnI) pRBU hI nfrI qoN jnm nhIN lYNdf|
kOlF jI dI jIvnI dy vwKo-vwK ikwsy, iesy gur iblfs
ivcoN
(1)
"kOlF iek ihMdU lVkI kmlf, jo kfjLI rusqm KF mujMg lfhOr invfsI ny mul lY
ky golI pflI sI aqy ieslfm dI isiKXf dy ky ivdvfn bxfeI sI| iesdy mn ivc gurU
sfihbfn df pRym jfigaf aqy CyvyN gurU dI sLrn lY ky pivwqr jIvn ibqfieaf|" nfvF
df vyrvf, (pMnf 819)
(2)
"mfqf kOlF jI lfhOr dy kfjLI rusqm KF dI bytI sn| BfeI. kfnH isMG nfBf
anusfr AunHF df pihlf nfm kmlf sI aqy iek ihMdU pirvfr qoN kfjLI ny mfqf jI nUM
god ilaf sI| ies krky AunHF dI rucI ieslfm Drm nfloN ihMdU mq vl vDyry sI| bfad
ivc sFeI mIaF mIr dI sMgq krky afp jI df Jukfa iswK Drm vl ho igaf|" vsLysL
itpxIaF, pMnf 806
(3)
"ig: igafn isMG qvfrIK Kflsf aMdr ilKdy hn ik, "mfqf kOlF jI ny bhuq
sfrI bfxI vI kMT kr leI ijs krky kfjLI bhuq aOKf hoiaf| Aus ny mfqf jI ivrwuD
Pqvf vI krvf ilaf ik ieh kfPr hY qy ies nUM kql kr idwqf jfvy| ijs krky mfqf
kOlF jI nUM afp dI mfqf ny sFeI mIaF mIr dy spurd kr idwqf qy mfqf kOlF jI dI
surwiKaf krn leI bynqI kIqI| sFeI mIaF mIr ny mfqf kOlF jI nUM pUrx surwiKaf dI
Kfqr gurU jI dI sLrn Byj idwqf| gurU jI ny mfqf jI dI pUrI surwiKaf kIqI qy
irhfiesL leI iek vKrf Gr iqafr krvf idwqf afp jI ny pivqr jIvn bqIq kIqf qy
krqfrpur ivKy joqI-joiq smfey| mfqf kOlF jI nUM ieiqhfsk gRMQF aMdr iek sfDfrx
aOrq vFg pysL kIqf igaf hY pr mfqf jI ny gurmiq igafn ivc pRpkqf vflf Auwcf
suwcf jIvn ibqfieaf| ies gRMQ aMdr vI mfqf jI dy jIvn bfry kuJ ieqrfjL Xog
iKafl hn jo drusq nhIN hn|" zf: amrjIq isMG, g: joigMdr isMG vydMqI,
vsLysL itpxIaF, pMnf 806
itpxI:- jy
ies aKOqI gRMQ ivc ieqrfjL Xog iKafl hn qF do sMpfdkF, qyrF pRsMskF aqy pRkfsLk
(surjIq isGM (skwqr Drm pRcfr kmytI sLRo: g: p: k:) dIaF kI vylxy ivc bfhvF
afeIaF hoeIaF sn ijs kfrn AunHF ny ies ibpRnI imiQhfsk kUV dy plMdy nUM sMpfdq
aqy pRkfsLq kIqf aqy ies dI pRsMsf qy proVqf kIqI?
gurU arjn dyv jI ihMdUaF dy gurU?
cOpeI] qum ko iqafig sdn kuimHafrf| klH ky rhy mfn bz Dfrf|
khf sLfh siB iqn ky Dfmf| grIb invfjL qfih ko nfmf]275|
cMdU suin mn mY irs KfeI| ihMdU Aupmf sLfh krfeI|
dIn afpnf dIXo ibsfry| ihMdU gur kI Aupmf Aucfry]276] aiD: .7, pMnf
199
Bfv:-
(cMdU ny ikhf sLfhjhF nUM ikhf), "quhfzy mhl Cwz ky (gurU jI) kuimHafr dy
Gr klH dy bVy mfx nfl rih rhy hn|" sLfhjhF ny ikhf, "sB Gr AunHF dy hI
hn, grIb invfjL AunHF df nfm hY|" cMdU ny sux ky mn ivc eIrKf kIqI ik
sLfhjhF ny iek ihMdU dI Aupmf kIqI hY| afpxf dIn Bulf ky ihMdU gurU dI Aupmf
Aucfrdf hY|
itpxI:-
Auprokq cOpeI qoN spsLt hY ik iswK Drm dI anoKI hoNd nUM Zfh lfAux vflIaF qfkqF
nvIaF hI pYdf nhIN hoeIaF/ pihlF qoN hI AupdrI aiswK aqy aKOqI iswK ilKfrIaF ny
ies ibpRnI imiQhfsk kUV BrpUr gur iblfs pfqsLfhI 6, vrgy keI aKOqI gRMQ rc ky
anoKy iswK Drm nUM ihMdU Drm df iPrkf iswD krn dy koJy Xqn kIqy hn| ienHF XqnF
dI sPlqf ienHF qwQF qoN spsLt hY ik sfzy ajoky aKOqI pRiswD iswK ivdvfn, ilKfrI,
pRcfrk aqy isrmOr afgU aQvf jQydfr ienHF aKOqI gRMQF nUM sMpfdq aqy pRkfsLq krdy
hn; ienHF dI pRsMsqf aqy proVqf krdy hn aqy ienHF nUM pRcfrdy hn|
cMizkf df AupfsLk, guriblfs pfqsLfhI 6 df rcYqf iswKL Drm df pwkf pYrokfr?
"Aurokq
vyrvy qoN spwsLt hY ik iswK sMskfr qy hor mrXfdfvF bfbq gRMQ aMdr iksy pRkfr df
vI gurmiq dy Ault koeI iKafl nhIN afieaf| ies mrXfdf df vyrvf gRMQ dy rcYqf bfbq
koeI Brm nhIN rihx idMdf ik Auh iswK Drm df pwkf pYrokfr hY| kI koeI gYr-iswK jF
koeI pMQ-ivroDI ieqnI bfrIkI qy sLrDf nfl hirmMdr sfihb (drbfr sfihb) bfry ijLkr
kr skdf sI?" zf:
amrjIq isMG
dohrf] ipRQm ismir sRI cMizkf vru dfqI suKdfn|
mMgl krn iklivK hrn siB sMqn ky pRfn]11]
aiD: 1, pMnf 3
Bfv:-
pihlF cMizkf (cMzI) nUM ismr ky, jo ik vr, suK aqy KusLIaF prdfn krn vflI, pfp
nfsL krn vflI aqy sMqF dI jfn hY|
dohrf] ipRQm crn bMdoN gurU, bhuir sfrdf mfie|
bfl ibnY suin kir ikRpf morI kro shfie]1]
aiD: 2, pMnf: 24
Bfv:-
pihlF gurU dy crnF ivc bynqI krky Pyr sfrdf mfeI nUM arfDdf hF ik myrI anjfxy dI
bynqI suxkyy ikRpf krky shfieqf kro|
dohrf] sfrdf mfqf ibml miq, bfrM bfr pRnfm|
gur jsu isMDu smfn hY, qulhf qumro nfmu]2]
pMnf 423
Bfv:-pivqR
mq vflI sfrdf mfqf qYnUM bfr bfr pRnfm hY, qyrf js sfgr rUpI gurU js dy brfbr hY
aqy (Bvsfgr nUM pfr krn vflI) byVI qyrf nfm hY|
itpxI:-
ies dohry df hyT iliKaf ihsf jo ik zf: isMG aqy vydFqI jI dy sMpfdq kIqy gur
iblfs ivc nhIN hY, ig: ieMdr isMG jI dy sMpfdq kIqy iesy gur blfs dy bfrHvyN
aiDafey ivcoN hY|
dohrf] nmo nmo sRI siqgurU, bhur sfrdf mfie|
bcn gurU js ivGn hr, myrI kro shfie]1]
pMnf 291
Bfv:-siqgurU
nU sdf ismr ky ipCoN sfrdf mfeI, jo gurU bcn vFg ivGn ivnfsLI hY, nUM ismrdf hF
ik myrI shfieqf kro|
itpxI:-
iksy vI gurU sfihbfn jF gurU gRMQ sfihb dI gurbfxI dy krqf ny ibpRnI imiQhfs dy
iksy dyvI jF dyvqy nUM nhIN nmskfiraf, arfiDaf jF shfieqf vjoN bynqI kIqI| AunHF
ny kyvl srb klf smrQ pRmfqmf nUM hI iesLt mMinaF, nmskfiraf, arfiDaf aqy ieho
AupdysL guriswKF nUM vI idRVH krvfieaf|
mY qfxu dIbfxu qU hY myry suafmI mY quDu afgY ardfis]
mY horu QfAu nfhI ijsu pih krAu bynMqI myrf duKu suKu quJ hI pfsy]
sUhI, m: 4, pMnf 734-35
suKdfqf BY BMjno iqsu afgY ardfis]
imhr kry ijsu imhrvfnu, qF kfrju afvY rfis] isrI rfgu, m: 5, pMnf 44
itpxI:-
ies aKOqI gRMQ df ilKfrI iswK Drm df pwkf pYrokfr nhIN sgoN iswK pMQ-ivroDI jF
Drm-DrohI hY ijs ny iswKI isDFqF, gurmiq, gur ieiqhfs afid df Gfx, iswK
ivcfrDfrf df KMzn aqy gurU sfihbfn df Gor apmfn kIqf hY| ies rcnf dy sMpfdk (zf:
amrjIq isMG aqy ig: joigMdr isMG vydFqI), pRkfsLk (Bf: surjIq isMG Drm pRcfr
kmytI, sLRomxI kmytI) aqy pRsMsk (gurcrn isMG tOhrf, mnjIq isMG, kyvl isMG,
suKdyv isMG BOr, mnjIq isMG klkwqf, Bf: rxjIq isMG, sMq isMG mskIn, jsvMq isMG
kQf-vfck, dlIp isMG mwlUnMgl, joigMdr isMG qlvfVf, nirMdr isMG soc, ig: blvMq
isMG) iswK kOm nUM Brmf BulyiKaF ivc pfAux dy aprfDI hn|
Bf: sLmsLyr isMG asLok anusfr
"sfzy
purfxy kvI qy ivdvfn inrol sfDU-suBfAu, dunIafdfrI qoN aqIq qy pRym-Bfvnf vfly
hox krky hAumY nhIN sn krdy, ijs kfrx vwzy vwzy kMm krky vI afpxy afp nUM nhIN
igxfAuNdy sn| ieh kvI afpxy hor BfeI bMDU kvI-lyKkF vFgMU hI afpxf koeI rIkfrz
ilwK ky nhIN Cwz igaf, ijs krky keI vfr Aus dy nfm bfry vI BulyKf pYNdf irhf
hY|" ig:
ieMdr isMG vflf gur iblfs pfqsLfhI 6, muZlI jfx pCfx, pMnf 12
itpxI:-
AupdrI suBfAu vfly kvI qy ivdvfn
vI afpxy afp nUM gumnFm aqy afpxI pCfx nUM gupq rwKdy hn| ies gur iblfs dy
ilKfrI ny vI ‘BfeI bfly vflI jnm sfKI, aKOqI dsm gRMQ dy cirqR pKXfn, cMzI dI
vfr, afid,’ dy ilKfrIaF vFgUM afpxy afp nUM gumnFm rwiKaf hY| ienHF kvIaF ny
siqkfr-Xog iswK hsqIaF, gurU aMgd dyv jI, gurU goibMd isMG jI, BfeI mnI isMG,
BfeI bflf, BfeI pYVf moKf, afid dy nfvF dI vrqoN duafrf iswK jgq nUM gumrfh kIqf
hY| sfDfrn iswK hI nhIN, sgoN kiQq pRiswD iswK ivdvfn, pRcfrk, ilKfrI, afid nUM
vI BulyKy hn ik ieh iswK Drm dy swcy pYrokfr sn| ienHF dI nkl kridaF hor keI
kvIaF, lyKkF ny jnm sfKIaF, pMQ pRkfsL, bMsfvlI nfmyN, rihqnfmyN, afid aKOqI
gRMQ rcy hn jo ik gurmiq qy gurieiqhfs dy aiqbrIk pVdy ivc imiQhfsk kUV,
bRfhmnvfdI sMskfrF, ibpRnI Dfrimk sMklpF, aMDivsLvfsLI krmkFzF, aiswK rhu-rIqF
afid nfl BrpUr hn| ienHF aKOqI iswK ivdvfnF, ilKfrIaF, sMpfdqF, pRcfrkF, afgUaF,
afid bfry kuJ pRisD siqkfrXog ivdvfnf dIaF itpxIaF aqy AunHF dIaF rcnfvF ivcoN
tUkF,
aKOqI gRMQF dy ilKfrIaF bfry pRiswD ivdvfnF dIaF itpxIaF
BfeI kfnH isMG jI nfBf
"siqgur
dy AupdysL qoN bymuwK hux sfzy ivc bhuq BfeI aYsy hn jo afpxy afp nUM isMG ho ky
BI ihMdU DrmI mMndy hn, aOr gurbfxI anusfr clwx aqy iswK Drm nUM ihMdU Drm qoN
judf aOr sLromxI mMnx aqy kihx ivc hfnI jfxdy hn| ijs df kfrn ieh hY ik AunHF ny
afpxy Drm pusqkF df ivcfr nhIN kIqf, ar nf hI purfxy ieiqhfs dyKy hn, kyvl anmqF
dIaF poQIaF aOr svfrQI pRpMcIaF dI isiKaf suxn ivc Aumr ibqfeI hY| pr sLok hY
aYsy BfeIaF Aupr jo prm pUjnIk ipqf dy AupkfrF nUM Bulf ky gurmiq ivroDIaF dy
ipwCy lwg ky pfKMz jfl ivc Ps ky afpxf mnuwKf jnm hfrdy hoey Kflsf Drm qoN piqq
ho rhy hn|" hm ihMdU nhIN, BUimkf pMnf 11
"sfzy
mwq dy purfxy aqy nvyN lyKkF ny afpxI afpxI buwDI ar insLcXf anusfr ieiqhfs,
rihqnfmy aqy sMskfr ivDI afidk anyk pusqk rcy hn ijnHF qoN sfnUM byaMq lfB ar
hfnI ho rhI hY| ienHF gRMQF dy zUMGy Koj qoN pRqIq hoNdf hY ik sfzy mwq dy kvIaF
ny anXmqI gRMQkfrF dI nkl krdy hoey ieh BfrI Bul kIqI hY ik smfj, nIqI aqy Drm
afidk ivsLX iekwTy kr ky sB nUM mjLhbI rMgq dy idqwI hY| ibnf Cfn-bIx kIqy anyk
pRsMg aYsy ilKy hn jo mUloN inrmUl aQvf gurmq qoN dUr lY jfx vfly hn|" gurmq
mfrqMz, Bfg pihlf, BUimkf, pMnf A
"qMqR
sLfsqR dI nkl krn vfly iswwKF ny BI sLrDf pUrvk gRMQ ilK ky anyk sLbdF dI vrxI
krxI dwsI hY| "vrxI, sMsikRq ‘vrx ‘sLbd hY[ iksy kfrj dI isiD vfsqy
pUjn, mMqR, jp afid krm, vrx afKy jFdy hn| afsn, mflf, jl, DUp afid sfmggRI, Kfs
idsLf vwl muK, mMqr, jp dI igxqI afid vwK-vwK kfrjF leI iBMn-iBMn hn, vrxI leI
pfT krn vfly iswKF dI igxqI BI jp dI igxqI anusfr hoieaf krdI hY| AuDfhrx leI
vyKo puqR dI iewCf vflf sLbd, ‘siqgur sfcY dIaf Byij’ df AuNn dI mflf nfl
svf lwK pfT 5 iswKF qoN krfvy| inMdk df nfsL krn leI, ‘arVfvy ibllfvY inMdk’
pMjfh hjLfr vfr jwipaf jfvy| rfjy nUM vis krn leI ‘iQr Gir bYshu hir jn
ipafry’ sLbd df ZfeI lwK pfT 11 iswK krn|" BfeI
kfnH isMG jI nfBf, gurmq mfrqMz,
Bfg dUjf, pMnf 812
“BfeI
sfihb (sMqoK isMG jI) df gurmq ivc pUrI sLrDf aqy pRym sI, pr pMizqF dI
sMgq aqy pRyrxf ik, ‘jy afp gurUaF dI kQf nUM purfx rIqI anusfr avqfrF ijhI
ilKogy aqy sLfsqRF dy ivruwD afpdy pusqk nhIN hoxgy qF AunHF df pRcfr bhuq hoAU
aqy sB awpdI rcnf afdr nfl pVngy’ krky keI QfeIN tplf Kf gey hn|”
gurmq mfqMz, pMnf
16
ig: sohn isMG jI sIql
as
kih soie (hirgoibMd jI dI dfeI) bYkuMT isDfrI| cVH ibbfn (ivmfn) mn aMnd
DfrI]19] aiD: 2
"mhfBfrq
qy purfxf ivc afeIaF kQfvF dy afDfr Auqy kvI keI ajyhIaF mnGVq khfxIaF ilKdf
hY|" iswK ieiqhfs dy somyN, pMnf 47
"kvI
purfxF qy mhfBfrq df igafqf jfpdf hY, ies leI Aus ny iswK ieiqhfs dI hr sfKI nUM
iksy purfxk kQf nfl joVn df Xqn kIqf hY| ieAuNN jfpdf hY, ik ieh sB kuC sLrDf
vws nhIN sgoN igx imQ ky kIqf igaf hY|" iswK ieiqhfs dy somyN, pMnf
94
"sfry
gRMQ (guriblfs pfqsLfhI 6) ivc lyKk eys gwl Auqy Aucycf jLor idMdf hY, ik iswK
ikqy pMzq dy jfl ivcoN nf inkl jfx| ho skdf hY, lyKk afp pMzq hovy, jF pMzqF dI
pRyrnf aDIn aYsf kIqf igaf hovy| ieh vI ho skdf hY, ik ipCoN iksy ivdvfn pMzq ny
aYsI imlfvt kr idqI hovy| jo kuC vI hY, igx imQ ky kIqf igaf hY, acncyq
nhIN|" iswK
ieiqhfs dy somyN, pMnf 131
krm isMG ieiqhfskfr
"hr
kOm dy ieiqhfs ivc vfDy Gfty muwZ qoN cly afey hn| ies qrHF dI adlf bdlI krn
vfilaf dI nIq jF qF ieh rhI hY ik sfry ieiqhfs nUM smyN dI dsfL dy anusfr pysL
kIqf jfvy, ar jF iksy Kfs pRXojn-iswDI leI Aus ivwc bhuq sfrIaF mnGVq gwlF
vfVIaF jfx| pihlf kMm Auh afdmI krdy hn jo icqoN burf nhIN icqvdy aqy dUjf Ah
krdy hn jo Aus ieiqhfs vflI kOm dy afcrx nUM iksy Kfs pihlU vloN nIvF krnF
cfhuMdy hn|" kwqk ik ivsfK?, pMnf 11
zf: gMzf isMG
"pr
jnm jnmfqRF qoN (ihMdU ilKfrIaF) dy hwzF ivc rcI af rhI kQf-klpnf dI ies
(ieiqhfs) ivc imlfvt krn qoN (iswKL ilKfrI) hor vI Gt bc sky, Kfs krky jd AunHF
ny mhF-puKF dIaF jIvnIaF ilKx df Xqn kIqf| ieh gwl ihMdU ilKfrIaF dy ilKy anykF
jIvn cirqR aqy iswKF dIaF ilKIaF jnm sfKIaF, guriblfs, pMQ pRkfsL afid
qoN spsLt hY| isKL gurU sfihbfn dy jIvn-cirqR ilKx vfly ivdvfn ijQy bVIaF
Aucy afsmfnI AuzfrIaF vfly mhfn kvI sn AuQy Auh pRfcIn ihMdU purfixk gRMQF, sfmI
arQfq XhUdI, eIsfeI aqy ieslfimk sfihq, jo afpxy bjLurgF sbMDI krfmfqI khfxIaF
nfl BrpUr hn, qoN vI vfkP sn| kuJ lok qF alOikk aqy gYr kudrqI krfmfqF nUM hI
Dfrmk mhF-prKF dI bjuLrgI dI insLfnI smJdy hn| ies iKafl dy asr hyTF bhuq
iswKL ilKfrIaF ny vI afpxIaF idmfgI kfiv-AuzfrIaF aqy klpnf sLkqI nUM KulH idwqI
hY aqy gurU sfihbfn dI bjuLrgI, afqimk aqy Dfrmk Aucwqf nUM hor DrmF vfilaF
nfloN iksy pfisAuN vI Gwt nf rihx leI keI alOikk kQfvF AuhnF dy jIvn cirqRF ivc
rlf idiqaF hn|"
"hor
qF iek pfsy irhf, gurU sfihbfn dy joqI joiq smfAux dy spsLt kudrqI vfikafq nUM
vI sfzy kvIaF ny ies qrF pysL kiqf hy ik Auh aloikk ikRsLmy jfpx| sRI gurU
arjn dyv aqy qyg bhfdr jI dI sLhfdq afid sbMdI mugl bfdsLfhF dI jLmyvfrI GtfAux
aqy ivroDIaF dy hwQF nUM mjLbUq krn leI jo kfiv-klpnF aqy khfxIaF vrqIaF jFdIaF
hn sfzy ilKfrIaF ny afpxy gRMQF ivc AuhnF dy afpy-alop ho jfx jF AuhnF dI krfmfq
dswx leI drj kIqIaF hoeIaF hn| dyh smyq alop ho jfx dIaF kQfvF gurU nfnk dyv jI
aqy bfbf sRI cMd jI nfl vI sbMDq hn aqy gurU goibMd isMG jI bfry qF afpxf GoVf
vI nfl hI surg lok nUM lY gey ilIKaf hoieaf hY|"
"gurU
goibMd isMG sfihb dy idhFq qoN bfad drsLn afid dI khfxI df afrMB kOier
isMG dy ‘gur iblfs pfqsLfhI 10’ qoN huMdf hY| gurU sfihb dy aMq
smyN df ijLkr krdf hoieaf gurU gRMQ sfihb nUM gurafeI dyx dI rsm AuprMq aqy
iswKLF nUM gurU gRMQ ivc inscf Dfrn df AupdysL dyx ipCoN sskfr df ijLkr krdf hY|
dUsry idn svyry aMgITf sFBx vyly iswKLF nUM sog ivc vyK ky AuQy afey iek AudfsI
ny ikhf ik isKLF nUM sog nhIN krnf cfhIey, "mYnUM gurU sfihb afp imly hn
aqy sog nf krn df sunyhf idwqf hY|" kOier isMG dI ieh ilKq gurU
sfihb dy idhFq qoN koeI 43 sfl bfad (sn 1751) dI hY| mlUm huMdf hY ik kvI ny
iswKLF nUM gurU sfihb dy idhFq sbMDI sog nf krn df AupdysL iek sMsfr iqafgI
AudfsI dy mUhoN idwqf hY|"
"asl
Gtnf qoN 90 sfl bfad suKf isMG ny ‘guriblfs pfqsLfhI 10’ ivc
gurU sfihb dy joqI joiq smf aqy sskfr df ijLkr krn ipCoN kOer isMG dI qrF hI iek
sfDU nUM drsLn dyx df ijLkr kIqf hY| ies qoN bfad jnvfVy dy bflf rfey aqy
rusqm rfey lutyiraF dI kQf drj hY ijs ivc iek iswKL dI ardfs
nUM pRvfn krky gurU dI mUrq dy aDI rfq nUM sqfry dy iklHy ivc pfhuMcx aqy iehnF
lutyriaF nUM afpxy GoVy dIaF rkfbF pkVf ky pMCIaF dI qrF Auwz jfx aqy bfrHF kohF
pr ivMiDafcl prbq pr jf Czx df ijLkr hY| (sqfry dy iklHy qoN ivMiDaF pRbq dI
lVI isDI pMCI Auzfn nfl vI iqn sfZy iqn sO mIl hY jo kyvl kvI dI iKafl-AuzfrI
nfl hI iCn ivc AuproN Aupr AuzI jf skdy hn) |"
"BfeI
sMqoK isMG j I ny ‘sUrj pRkfsL’ (sn 1843) ivc sfDU nUM drsLn dyx dy nfl
hI iek lwkVF ilafAux vfly nUM drsLn dyx dI iek kQf hor vDf idwqI hY| AhnF
ny ijQy gurU sfihb dy kqk sudI pMjvI sMmq 1765 (sn 1708) nUM sx-dyh afpxy
smyq GoVy pr svfr bYkuMT nUM isDfr jfx df ijLkr kIqf hY AuQy ieh vI drj hY ik
icqf pr jd vzI pRcMz agnI dIaF lftF AuhnF dy srIr nUM nf prs skIaF qF AuhnF ny
smfDI lf leI aqy jog-agnI pYdf krky ‘ciZ akfsL dy pMQ pDfry’; akfsL gUMj
AuiTaf, bVf Bfrf pRkfsL ho igaf aqy svrg lok dy anMq dyviqaF, bRhmf, ieMdr,
isLv, afid dI BIV AuhnF nUM ‘jI afieaF’ nUM kihx leI af pujI|" zf:
gMzf isMG
"igafnI
igafn isMG jI ny ijQy afpxI bolI dy jOhr ivKfey hn, AuQy ‘pMQ pRkfsL’
ivc guriblfsF aqy ‘sUrj pRkfsL’ dI nkl krdy hoey, gurU
goibMd isMG jI dy gurU gRMQ sfihb jI nUM bfkfiedf gurafeI dyx ipCoN dyhFq
hox qy mfqlok nUM isDfrn pr svrg lok dy dyviqaF vloN vD cV ky bVI Dum-Dfm nfl
agvflI (afE-Bgq) df bVf KolH ky ijLkr kIqf hY aqy kihMdy hn ik pihly gurU
nfnk afid nON hI gurU aqy hor Bgq mOjUd sn; gurU jI nUM bMdnf krky afps ivc imly|"
“bfbf
smyr isMG jI ny sn 1873 ivc afpxf ‘guriblfs pfqsLfhI 10’ ricaf
aqy sn 1882 qk soD, sMpUrn krky Cpvfieaf| afp ny ijQy ipCly kvI suKf isMG
dIaF klpq nftkI khfxIaF nUM cmkfieaf hY AuQy AnHF ivc afpxy vloN kuJ vfDy kr
idwqy hn| BfeI suKf isMG ny qF gurU sfihb nUM dyhFq qoN bfad ivMiDafcl pRbq qk
hI Auzfieaf sI, pr bfbf smyr isMG ny gurU sfihb nUM ipCfvr dy ielfky ivc ngr
brft, kfbl qoN awT koh, pfhuMcf idwqf| ieh iek nvIN klpnf hY jo gurU sfihb
dy joqI joiq smfAux qoN ipCoN pOxy do sO (175) sfl bfad dI hY|"
itpxI:-
Bf: kfnH isMG jI nfBf, zf: gMzf isMG jI, s: krm isMG jI, ig: sohn isMG jI sIql
afid vrgy iswK ivdvfn ihMdU Drm dy ivroDI nhIN hn| Auh kyvl anoKI iswKI dI
ivlKwxqf nUM imtfAux vflIaF qfkqF aqy iswKI dI mUl ivcfrDfrf aqy gurmiq ivroDI
rcnfvF dy ilKfrIaF, sMpfdkF, pRkfsLkF, pRsMskF aqy pRcfrkF afid dI alocnf krdy
hn|
iblfs
df arQ hn bhuq ls (Kyzxf), Kyl, kRIVf, Bog| iblfisnI, ivlfs (kyl) krn vflI,
vysLXf, kMcnI| iblfsI, ivlfs (afnMd Bog) krn vflf, kRIVf (kyl) krn vflf, Kyzx
vflf| mKOlIaf| Auprokq
sLbdfrQF qoN spwsLt hY ik prm siqkfrXog gurU sLbd dy nfl GtIaf sLbd iblfs jF qF
aigafnI jF AupdrI hI joV skdf hY| gur iblfs pfqsLfhI 6 vrgIaF rcnfvF nUM sMpfdq
aqy pRkfsLq krnf Boly iswKF nUM bRfhmnvfdI sMskfrF aqy aMDisLvfsLI krmkFzF ivc
pfAuxf hY aqy ivroDI qfkqF, jo iswKI nUM ihMdU mq df iPrkf drsfAuNdIaF hn, dI
shfieqf krnI hY| pr ienHF gRMQF nUM sMpfdq, pRkfsLq krky ienHF dI pRsMsf aqy
pRoVqf krn vfly ieh aKOqI iswK ivdvfn, pRcfrk aqy Dfrmk afgU (jQydfr) qF iswK
Drm aqy kOm dy munsP bxy bYTy hn| jy koeI qrksLIl iswK ivdvfn jF KojI ieiqhfskfr
ienHF imiQfhfsk kUV BrpUr gRMQF dI gurmiq aqy iswKI ivcfDfrf dy afDfr qy alocnf
jF KMzn krdf hY qF ieh Aus Auqy Pqvy lfAuNdy aqy pMQ ivcoN Cykdy hn| buDIjIvIaF
nUM ieh lwlI CwlI swddy hn|
"ies
pr BI BfrI Kyd hY ik sfzI kOm ivwc prmfrQ gXfqf, sqX (swc) dy KojI bhuq hI Gwt
hn, sgoN KojIaf dy vYrI aqy XdfrQ (swcfeI) ilKx jF kihx vfilaF nUU nfsqk afKx
vfilaF dI gxqI bhuqI hY|" BfeI kfnH isMG jI nfBf, gurmq mfrqMz, Bfg
pihlf, pMnf A-a
ienHF bfry gurbfxI dy pRmfx
nfAu PkIrY pfiqsfhu mUrK pMizqu nfA]
aMDy kf nfAu pfrKU eyvY kry guafAu]
ieliq kf nfAu cAuDrI, kUVI pUry QfAu]
nfnk gurmuiK jfxIaY kil kf eyhu inafAu]
rfg mlfr m: 1 pMnF 1288
arQ:-
PkIr df nfm bfdsLfh, mUrK df nfm pMizq aqy aMnHy df nfm pfrKU afiKaf jFdf hY|
(jgq) puTIaF gwlF krdf hY| ielqI df nfm cAuDrI aiKaf jFdf hY aqy kUVI (rwn) hr
QF (pRDfn) huMdI hY| hy nfnk gurU dy snmuK hoieaF sUJ huMdI hY ik kljug df ieh
inaF hY| sRI
gurU gRMQ sfihb drpx, poQI 9, pMnf 320-1
hrxf bfjF qY iskdfrF, eynHf piVHaf nfAu]
PFDI lgI jfiq Phfiein agY nfhI QfAu]
so piVHaf so pMizqu bInf ijnHI kmfxf nfAu]
pihlo dy jV aMdir jMmY qf Aupir hovY CFAu] rfgu mlfr kI vfr, m: 1,
pMnf 1288
arQ:-
hrnF, bfjLF aqy aiDkfrIaF dy nfm lokIN pVHy (isKlfey) hoey afKdy hn| pr (ieh
ivwidaf kfhdI hY) ieh qF PfhI lwgI hoeI hY ijs ivwc ieh afpxy jfq BrfvF nUM
PsFdy hn| AuhI isafxy, ivdvfn pMizq hn jo nfm kmfAuNdy hn| pihlF (mnuwKI DrqI)
aMdr (igafn dI) jVH lwgy qF (mnuKI ruwK dI lfBdfik) CF bxdI hY| sRI grUu gRMQ
sfihb drpx, poQI 9, pMnf 321-2
aMq ivc kvI dI jfx pCfx Aus dy afpxy sLbdF ivc
cOpeI] bfr bfr ibnqI hON gfAUN] sqsMgiq qy BUl iCmfAUN]
nIc agXfn mhf hON mUVHf| Cl kptI bolq sd kUVf]690]
lolp (loBI) lMpt (ivsLeI) aOr bjLfrI (ivBcfrI)| mm avgn ko nfih
sumfrI|
aYs jfin mm koie n rfKY| morY min syvf aiBlfKY]691] pMnf 791,
ig:
ieMdr isMG dy sMpfdq kIqy eysy gur iblfs ivwcoN
Web Site:- www.sikhsundesh.net
Feedback:-
charnjit@sikhsundesh.net